Woda to najważniejszy związek odpowiadający za życie na ziemi. Pełni wiele funkcji: stanowi środowisko życia rośliny, jest nośnikiem i rozpuszczalnikiem składników mineralnych, można ją uznać za składnik pokarmowy, ponieważ jest substratem wielu reakcji biochemicznych, stanowi również środowisko wielu reakcji biochemicznych.
Czy rośliny mają dostęp do wody?
Dostępność wody jest zróżnicowana dla różnych gatunków roślin i zależy odmożliwości wytworzenia sił pozwalających na oderwanie wody od koloidów glebowych i jest to tzw. punkt więdnięcia.
Nadmiar wody wcale nie zwiększa jej dostępności. Jej niewielki nadmiar tzw. woda grawitacyjna jest bardzo krótko dostępna w strefie korzeni natomiast jej długotrwały nadmiar powoduje brak tlenu, i korzenie roślin „duszą” się, i poza tym w takiej nadmiernie uwilgotnionej glebie powstają toksyczne związki będące wynikiem reakcji redukcyjnych Fe, Al., Mn.
Ostatnio mamy do czynienia z długimi okresami braku opadów, szczególnie w okresie wczesnojesiennym. W ostatnim roku na wielu plantacjach susza opóźniająca wschody spowodowała osłabienie roślin i gorsze ich przygotowanie do zimowania, a często wysmolenie roślin. Oczywiście obowiązkowe dotowane ubezpieczenie upraw rolnych może poniekąd zrekompensować straty, ale warto wiedzieć jak ułatwić roślinom dostęp do wody.
Poniższa tabela obrazuje nam, że nie wszystka woda znajdująca się w glebie jest dostępna dla roślin:
Jak możemy zaoszczędzić wodę dla wschodów ozimin?
- Walka z zachwaszczeniem, niszczenie chwastów wiosną w łanie, przed żniwami i po żniwach. Szczególnie dwa ostatnie terminy są dla oszczędności wody ważne. W rosnącym jeszcze zbożu czy rzepaku możemy wykonać zabieg preparatem zawierający glifosat na 10-14 dni przed zbiorem. Po żniwach zabieg ten możemy wykonywać mieszankami glifosatu z 2,4-D, MCPA, fluoroksypyrem.
- Bardzo ważnym elementem walki o oszczędność wody jest zespół uprawek pożniwnych na czele z podorywką wykonywaną pługiem, broną talerzową, agregatem podorywkowym, a następnie w miarę możliwości czasowych pielęgnacja podorywki.
Orka powoduje przerwanie kapilar, którymi woda z głębszych partii gleby dostaje się w strefę korzeni. Ogranicza więc straty wody. Jednocześnie nasiona wysiewane są na głębokości gdzie dostęp wody kapilarnej w wyniku orki jest ograniczony, a przez to wschody roślin przy braku wody opadowej będą nierówne, albo całkowity ich brak. Można przyspieszyć odbudowę kapilar stosując ciężkie wały krusząco – dogniatające, albo stosując techniki głębokiej uprawy bez przewracania gleby.
Uprawa bezorkowa zbóż – rozwiązanie na nawadnianie w trakcie suszy?
W działalności rolniczej coraz częściej stosuje się uproszczone technologie rolnicze. Nie tylko oszczędzają czas i obniżają koszty, ale także utrzymują dobry stan gleby, a nawet poprawiają jakość gleby. Jednak nie zawsze się to udaje. Często przyczyną niepowodzeń są błędy w uprawie, niewystarczająca wiedza na temat nieorania lub nieodpowiednie przygotowanie pola pod uprawę.
Dobór uprawy – orkowa czy bezorkowa w dużej mierze zależy od gatunku rośliny uprawianej. Przykładowo uprawa bezorkowa zboża jest możliwa, ale w przypadku rzepaku lepiej zrezygnować z tej metody.
Zboża dobrze znoszą bezorkową uprawę, tak naprawdę to jedynie na stanowiskach po zbożach i kukurydzy powinno wykonać się orki.
Dużo gorzej bezorkową uprawę znosi rzepak. Potrzebuje on spulchnienia gleby na co najmniej 12-15cm. Dlatego, w przypadku decyzji o bezorkowej uprawie musimy dysponować sprzętem umożliwiającym tak głęboką uprawę.
Jest jeszcze bardzo ważny temat: nieprawidłowo wykonanej melioracji, nastawionej tylko na odprowadzanie nadmiaru wody. W prawidłowo wykonanych rowach melioracyjnych powinny być wykonane zastawki pozwalające w okresach suszy na zatrzymanie wody.