Wyleganie roślin to jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla uzyskania wysokich i stabilnych plonów. Pszenica, żyto i jęczmień, ze względu na swoją budowę, są szczególnie narażone na to zjawisko. Wyleganie, zwłaszcza w późniejszych fazach wegetacji, powoduje znaczne straty plonów i jest bardziej groźne niż kładzenie się roślin w początkowych stadiach, gdy mają one jeszcze żywe tkanki.
|
Spis treści: |
Przyczyny wylegania zbóż
Wyleganie zbóż to wynik działania różnych czynników, które mają wpływ na stabilność roślin. Do najczęstszych przyczyn wylegania zbóż zalicza się zbyt dużą obsadę roślin na jednostce powierzchni. Nadmierna gęstość siewu powoduje, że rośliny konkurują ze sobą o światło, wodę i składniki odżywcze, co osłabia ich strukturę. Drugą istotną przyczyną wylegania jest intensywne nawożenie azotem. Choć azot wspomaga wzrost roślin, jego nadmiar powoduje, że rośliny stają się delikatniejsze i bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne. Również deficyt potasu w glebie może prowadzić do osłabienia roślin, ponieważ potas wzmacnia tkanki roślinne i poprawia ich stabilność. Innym czynnikiem, który może prowadzić do wylegania, jest niewłaściwy dobór odmiany. Warto wybierać odmiany o silnym systemie korzeniowym i niskim wzroście, które są mniej podatne na wyleganie. Niesprzyjające warunki atmosferyczne, takie jak silne wiatry, opady deszczu czy burze, mogą również zwiększyć ryzyko wylegania zbóż, zwłaszcza w okresach intensywnego wzrostu roślin.
Rodzaje wylegania zbóż
W zależności od miejsca, w którym dochodzi do osłabienia rośliny, wyróżniamy trzy główne rodzaje wylegania zbóż.
Wyleganie korzeniowe
Wyleganie korzeniowe to przewrócenie rośliny wraz z systemem korzeniowym, które występuje po długotrwałych opadach deszczu. Nadmiar wilgoci osłabia strukturę gleby, uniemożliwiając korzeniom utrzymanie rośliny w pionie.
Wyleganie źdźbłowe
Wyleganie źdźbłowe polega na złamaniu roślin w dolnych międzywęźlach. Zjawisko to zwykle występuje pod wpływem silnych wiatrów lub intensywnych opadów deszczu, które powodują, że rośliny stają się zbyt ciężkie, by utrzymać pionową postawę.<
Wyleganie łodygowe
Wyleganie łodygowe dotyczy głównie zbóż takich jak jęczmień czy żyto. W tym przypadku długie i cienkie dokłosia roślin łamią się, co prowadzi do całkowitego przewrócenia rośliny.
Co na wyleganie zbóż?
Wyleganiu lepiej zapobiegać niż z nim walczyć. Skuteczne ograniczenie ryzyka wylegania zbóż wymaga uwzględnienia kilku kluczowych aspektów uprawy.
Wybór odpowiedniej odmiany
Warto sięgać po te odmiany, które charakteryzują się niskim wzrostem, sztywnym źdźbłem oraz dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Dzięki temu rośliny będą bardziej odporne na wyleganie, a ich struktura zostanie wzmocniona.
Optymalne zagęszczenie łanu
Obsada roślin powinna być dostosowana do warunków siedliskowych oraz potencjału plonotwórczego odmiany. Nadmierna gęstość powoduje wydłużanie roślin, a tym samym ich osłabienie.
Zbilansowane nawożenie
Azot, potas oraz fosfor muszą być stosowane w odpowiednich ilościach, aby nie tylko sprzyjały wzrostowi roślin, ale także wzmacniały ich tkanki. Azot warto aplikować w kilku dawkach, aby uniknąć zbyt szybkiego wzrostu. Potas ma kluczowe znaczenie dla stabilności roślin, natomiast fosfor wspomaga rozwój systemu korzeniowego.
Oprysk na wyleganie zbóż
Skuteczną metodą zapobiegania na wyleganie pszenicy ozimej i innych zbóż jest ich skrócenie poprzez zastosowanie odpowiedniego preparatu. Jest nim tzw. antywylegacz, czyli regulator wzrostu, który wzmacnia i skraca źdźbła, zwiększając ich odporność na pokładanie. Inhibitory syntezy giberelin, takie jak chlorek chloromekwatu i trineksapak etylu, ograniczają wydłużanie międzywęźli, poprawiając stabilność roślin. Etefon dodatkowo pogrubia ściany komórkowe, a triazole nie tylko regulują wzrost, ale także chronią podstawę źdźbeł przed chorobami grzybowymi.
Oprysk na wyleganie zbóż należy dobierać w zależności od fazy wzrostu roślin oraz prognozowanych warunków pogodowych, aby maksymalizować jego skuteczność. Środek na wyleganie zbóż stosuje się na początku fazy strzelania w źdźbło, gdy pierwsze kolanko jest widoczne lub wyczuwalne.
Ochrona przed chorobami podstawy źdźbeł
Choroby grzybowe, takie jak zgorzel podstawy źdźbeł, mogą osłabić rośliny, co zwiększa ich podatność na wyleganie pszenicy. Warto zatem stosować fungicydy w odpowiednich terminach, aby zapobiec rozwojowi chorób.
Skuteczna ochrona zbóż przed wyleganiem wymaga kompleksowego podejścia: odpowiedniego zagęszczenia łanu, zbilansowanego nawożenia, stosowania regulatorów wzrostu, wyboru odpornych odmian oraz ochrony fungicydowej. Kluczowe jest dostosowanie technologii uprawy do warunków glebowych i pogodowych, co pozwala zminimalizować straty i zapewnić wysoki plon o dobrej jakości.
Najczęściej zadawane pytania o wyleganie zbóż
Czy nadmiar azotu wpływa na wyleganie?
➝ Tak, nadmiar azotu w nawożeniu może znacząco zwiększyć ryzyko wylegania zbóż. Azot stymuluje szybki wzrost roślin, ale w nadmiarze sprawia, że rośliny stają się słabsze, delikatniejsze i mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne, takie jak przewrócenie przez wiatr czy deszcz. Zbyt intensywne nawożenie azotem powoduje, że rośliny osiągają większą wysokość, ale nie rozwijają wystarczająco silnego systemu korzeniowego, przez co stają się bardziej podatne na wyleganie.
Kiedy nie stosować regulacji wzrostu przy wyleganiu?
➝ Regulatory wzrostu powinny być stosowane w odpowiednich momentach faz wzrostu roślin. Zbyt wczesne lub zbyt późne stosowanie może być nieskuteczne. Generalnie, regulacje wzrostu nie są zalecane w sytuacjach, gdy rośliny są już zbyt osłabione, na przykład przez choroby, nadmiar wilgoci lub inne czynniki stresowe. Należy unikać stosowania regulatorów wzrostu, gdy rośliny są w stanie stresu lub w warunkach nadmiernej wilgotności, ponieważ wtedy mogą one zareagować negatywnie na zabieg, a nie wzmocnić. Idealny moment na aplikację to faza pierwszego kolanka (BBCH 31-32), kiedy rośliny zaczynają się stabilizować, a międzywęźle osiąga około 1 cm wysokości.