W jakim okresie najlepiej budować plon rzepaku ozimego? Kilka faktów

„Plon rzepaku ozimego budujemy jesienią” ta maksyma jest powszechnie znana a jednak nie zawsze i nie wszyscy o niej pamiętamy i do niej się stosujemy. Jesienne zabiegi dokarmiania dolistnego oprócz roli plonotwórczej przygotowują rośliny do dobrego przezimowania. Optymalna zawartość w tkankach i komórkach roślinnych odpowiednich makro i mikroelementów podczas wchodzenia w okres spoczynku zimowego to jeden z najważniejszych czynników wpływających na zwiększeni zimotrwałości. Słabo rozwinięty i źle odżywiony jesienią rzepak z reguły gorzej zimuje, a wiosenne tempo wzrostu jest wolniejsze, co powoduje, że uzyskuje się nieprzewidywalne, czyli z reguły niższe plony.

Dlaczego jesienne nawożenie dolistne rzepaku jest najlepsze?

To właśnie jesienią intensywnie powinien rozwijać się system korzeniowy, który pozwoli roślinie jak najlepiej wykorzystać glebowe zasoby wody i składników pokarmowych w całym okresie wegetacji a także zakotwiczy roślina w glebie. Dobrze rozwinięty system korzeniowy pozwoli roślinie lepiej przezimować i jest rezerwuarem składników pokarmowych na start po okresie spoczynku zimowego a więc należy zadbać o jego dobry rozwój. Głównym składnikiem pokarmowym wpływającym na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego jest fosfor jednak rzepak często, ma ograniczone możliwości korzystania z fosforu glebowego z uwagi na jego małą ruchliwość w profilu glebowym lub niskie temperatury gleby które jesienią często się zdarzają (poniżej 12°C zablokowane pobieranie fosforu).

Jesienią następuje także intensywny rozwój nadziemnej części rośliny rozwijają się wszystkie zawiązki liści, z których część rozwija się jesienią w formie rozety, pozostałe rozwiną się wiosną. Optymalna faza wejścia w okres spoczynku zimowego dla rzepaku to 10-12 liści rośliny tak wykształcone posiadają odpowiednio zabezpieczony stożek wzrostu oraz zawiązki organów, które rozwiną się wiosną. Tak więc liczba liści a także zawiązków liściowych jest już ustalona jesienią i wiosną roślina więcej ich nie wytworzy. Potas pobrany przez rośliny jesienią i wraz z fosforem i innymi składnikami pokarmowymi pełni kluczową rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu. Niedobór potasu może obniżyć mrozoodporność rośliny nawet o 3-6 stopni. W kącie każdego z liści powstanie w przyszłości odgałęzienie boczne (pędy boczne), z których łuszczyny będą stanowić znaczna część plonu. W tym czasie tworzą się także zawiązki organów generatywnych czyli najważniejsze części rośliny z których wytworzą się kwiat za ich prawidłowy rozwój odpowiada przede wszystkim bor.

Korzyści z nawożenia dolnolistego rzepaku ozimego

• Dolistne nawożenie jesienne borem sprzyja prawidłowemu ich wykształceniu zawiązki organów generatywnych jesienią i prawidłowy ich rozwój po wznowieniu wegetacji wiosennej, przyśpiesza podziały komórkowe i ułatwia roślinom rzepaku uzyskanie fazy 6-8 liści przed zimą.
• Bor ma także zdolność tworzenia mobilnych kompleksów borowo-cukrowych za pomocą których węglowodany transportowane są z liści do szyjki korzeniowej i systemu korzeniowego.
• Dzięki zagęszczeniu cukrów w soku komórkowym obniża się tzw. krytyczny punkt zamarzania co skutkuje większa zimotrwałością.

Aby te wszystkie procesy rozwojowe mogły zajść, roślina musi być dobrze odżywiona jesienią, by możliwe było nagromadzenie związków zapasowych w szyjce korzeniowej i w korzeniach. Grubość szyjki korzeniowej powinna przekraczać 1 cm (do 2 cm). Tak więc to jesienne odżywienie rośliny decyduje o ilości powstających liści, ich powierzchni, następnie ilości kwiatów i możliwości rozwoju z tych kwiatów łuszczyn. Już na początku marca, kiedy temperatura gleby wynosi 20°C może rozpocząć się wiosenny wzrost jednak może on opóźnić z powodu zbyt niskiej temperatury lub wilgotności, a przede wszystkim w warunkach niedoboru składników pokarmowych (małe zapasy w szyjce korzeniowej i korzeniach) opóźnia wiosenną regenerację rośliny.

Mając na uwadze prawidłowy rozwój jesienny i zwiększenie zimotrwałości rzepaku, konieczne jest profilaktyczne nawożenie dolistne zapewniające roślinom składniki pokarmowe w odpowiednich łatwo dostępnych formach. Polecamy więc wykonanie zabiegu w fazie BBCH 14-18 (faza 4-8 liści) czyli w tzw. okresie krytycznym szybkiego wzrostu i intensywnych podziałów komórkowych, w którym rośliny nie zawsze są w stanie pobrać dostateczną ilość składników pokarmowych przez korzeń. Dostarczenie w tym okresie całego kompleksu składników pokarmowych drogą pozakorzeniową wpływa bardzo efektywnie na rozwój systemu korzeniowego, odżywienie roślin , przyspieszenie podziałów komórkowych i zwiększenie zimotrwałości (mrozoodporności).

Profesjonalne nawozy jesienne – przegląd preparatów

Nawozy, które stymulują podział i intensywny wzrost komórek i poprawiają kondycję roślin przygotowując je do dobrego przezimowania to:

1. FertiAgro 5+10+35 (potasowy) witaminy +aminokwasy

Zawartość składników [% masowe]: azot (N) 5,0 (N-NO3) 5,0; pięciotlenek fosforu (P2O5) 10,0; tlenek potasu ( K2O) 35,0; tlenek magnezu (MgO) 1,8; trójtlenek siarki (SO3) 3,5; bor (B) 1,0; kobalt (Co) 0,002;miedź (Cu) 0,10; żelazo (Fe) 0,05; mangan (Mn) 0,10; molibden (Mo) 0,01; cynk (Zn) 0,01 + aminokwasy + witaminy. FertiAgro 5+10+35 witaminy+aminokwasy to nawóz o wysokiej zawartości potasu w stosunku do azotu i fosforu zawierający aminokwasy oraz witaminy które wspomagają pobieranie składników pokarmowych zawartych w nawozie oraz mają działanie przeciw stresowe i biostymulujące dla roślin. Proporcje pomiędzy składnikami pokarmowymi wpływają na prawidłowy rozwój sytemu korzeniowego i budowanie rozety liściowej a także pozytywnie wpływają na zwiększenie odporność roślin na działanie niskich temperatur (mrozoodporność roślin zimujących). Zalecany do stosowania w okresach w warunkach deficytu wody ze względu na istotną rolę potasu w gospodarce wodnej roślin;

2. Bormax Intermag

Dolistny, łatwo przyswajalny nawóz zawierający 11% B (150 g boru w 1 litrze nawozu) - dawka 1 l/ha. Obydwa nawozy stanowią źródło łatwo dostępnego boru, który przyśpiesza podziały komórkowe i pozytywnie wpływa na tworzenie zawiązków organów generatywnych, ułatwia roślinom rzepaku uzyskanie fazy 6-8 liści przed zimą. Bormax Intermag ma także zdolność tworzenia mobilnych kompleksów borowo-cukrowych za pomocą których węglowodany transportowane są z liści do całego organizmu roślinnego. Dzięki zagęszczeniu cukrów w soku komórkowym obniża się tzw. krytyczny punkt zamarzania. Ponieważ rzepak wykształca zawiązki organów generatywnych jesienią – odpowiednie zaopatrzenie roślin w bor w tym okresie sprzyja prawidłowemu ich wykształceniu.

Płynny, łatwo przyswajalny koncentrat nawozowy molibdenu. Preparat Mikrovit Molibden Intermag zawiera 3% Mo (33 g molibdenu w 1 litrze nawozu) - dawka 1 l/ha. Sposób zwiększania zimotrwałości roślin przez molibden jest specyficzny i złożony. Molibden zmniejsza zawartość azotu azotanowego przez co stymuluje syntezę kwasu abscysynowego - hormonu przygotowującego rośliny do bezpiecznego spoczynku zimowego;

Krystaliczny, całkowicie rozpuszczalny w wodzie nawóz zawierający 13% Mn w formie schelatowanej EDTA (130 g Mn w 1 kg nawozu). Schelatowany mangan zawarty w preparacie MIKROCHELAT MN 13 Intermag bardzo szybko i efektywnie pobierany jest przez rośliny i włączany w metabolizm komórek. Prawidłowe zaopatrzenie roślin w mangan wpływa na podwyższenie intensywności fotosyntezy, oddychania, asymilacji CO2 i syntezy węglowodanów, wpływa na redukcję azotanów do azotynów a także wzmaga pobieranie fosforu z gleby. Mangan wchodzi w skład wielu enzymów;

Nawóz krystaliczny, dobrze rozpuszczalny w wodzie zawiera 16% MgO i 32% SO3. Zawarty w nawozie magnez stanowi element konstytucyjny (atom centralny) zielonego barwnika roślin - chlorofilu, intensyfikuje fotosyntezę, wpływa bezpośrednio na aktywność karboksylazy RuBP – enzymu bezpośrednio odpowiedzialnego za wiązanie CO2 z powietrza, a tym samym – syntezę cukrów, wzrost biomasy i wielkości plonu. Do jednej z najważniejszych jesiennych funkcji magnezu należy zaliczyć jego bezpośredni udział w odprowadzaniu asymilatów (cukrów) wyprodukowanych w liściach do systemu korzeniowego. Zagęszczenie cukrów w soku komórkowym obniża tzw. krytyczny punkt zamarzania. Przy jego niedoborach następuje zatrzymanie asymilatów w liściach, co bezpośrednio doprowadza do słabszego wytworzenia systemu korzeniowego oraz słabszego wzrostu roślin rzepaku ozimego na wiosnę po ruszeniu wegetacji. Siarka odgrywa ważna rolę w pobieraniu i metabolizmie azotu, wchodzi w skład aminokwasów egzogennych: metioniny cystyny oraz cysteiny, które tworzą i stabilizują strukturę białek, bierze udział w tworzeniu różnych struktur komórkowych, biosyntezie chlorofilu. Zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki środowiskowe np. niskie temperatury.

Tabela: Optymalne zużycie cieczy roboczej - 300 l/ha

Autor: Piotr Lubaszka