Polska jest jednym z najważniejszych dostawców buraków cukrowych na świecie. Roślina ta uprawiana jest również we Francji, Niemczech i Ameryce Północnej. Jeśli chodzi o nasze podwórko, to największe zbiory buraków cukrowych mamy na Lubelszczyźnie, centralnej Polsce i zachodniej części kraju, gdzie przeważają wysokiej jakości żyzne gleby. Polskie buraki cukrowe mogą przynosić największe zyski w rolnictwie. Osiągamy najwyższą wydajność – do 100 ton na hektar – zysk taki przewyższa uprawę innych roślin. Produktem ubocznym tej obróbki, poza cukrem z buraków, jest np. melasa, a wytłoki z buraka to dla zwierząt pożywienie wysokoenergetyczne i słodkie.
Technologie uprawy buraka cukrowego
W Polsce buraki cukrowe można uprawiać w kilku systemach upraw. Tradycyjny system uprawy składa się z uprawy pożniwnej, jesiennej i przedsiewnej, ale coraz częściej stosuje się konserwujące techniki uprawy, w których rezygnuje się z głębokiej orki przed zimą. Ta technika wykorzystuje uproszczoną uprawę i mulcz lub słomę. Najczęściej ten system uprawy wybierają rolnicy, którzy chcą zaoszczędzić na rolnictwie i uniknąć erozji wodnej i wietrznej na danym polu.
W siewie bezpośrednim, który stosujemy właśnie w technice konserwującej i który nazywany jest uprawą zerową buraka, zabiegi nie są konieczne – wręcz można powiedzieć, że w tej metodzie całkowicie rezygnuje się z zabiegów uprawowych. W tej metodzie bezpośrednią styczność z glebą mamy tylko i wyłącznie w momencie zasiewu nasion. W Polsce ze względu na naturalną skłonność gleb do zakwaszania oraz ograniczoną zasobność w większość składników pokarmowych, siew bezpośredni obarczony jest bardzo dużym ryzykiem. Pomimo tego oraz niskiej popularności, na naszym rynku są już obecne maszyny do tej metody.
Bardzo rzadko stosuje się siew buraka cukrowego w mulcz z międzyplonu ozimego, ponieważ jego wzrost kończy się w momencie użycia herbicydu.
Poplon pod buraki
Poplony są bardzo cenne w uprawie buraków cukrowych. Aby gleba pod buraki była dobrze przygotowana, należy uwzględnić w płodozmianie międzyplony.
Przy odpowiednim doborze roślin można nie tylko zapobiec degradacji gleby, ale także wzbogacić warstwę uprawną w azot i poprawić jej strukturę.
Najbardziej użytecznymi roślinami na poplon pod buraki są facelia, rzodkiewka, gorczyca lub specjalnie przygotowane mieszanki różnych roślin.
|
Dobry poplon pozostawia dużą ilość materii organicznej, która tworzy próchnicę. |
Rośliny międzyplonowe poprawiają warunki powietrzno-wodne, a także sprzyja uwalnianiu trudno dostępnych składników odżywczych, takich jak fosfor, potas, wapń
z głębokich warstw gleby.
Mieszanki roślinne, gorczyca, facelia są również dobrym materiałem na mulcz do uprawy buraków cukrowych. Rośliny te zimą zamarzają, a podczas wiosennej uprawy łatwo się kruszą i nie przeszkadzają w pracy siewnika. Międzyplon można ewentualnie pozostawić do wiosny, a buraki zasiać technologią siewu bezpośredniego.
Siew buraka cukrowego w mulcz – metoda przyjazna dla gleby
Technologia uprawy w mulcz, inaczej uprawa konserwująca, obniża koszty. Jej wybór zależy od wielu czynników: rodzaju gleby, położenia pola, warunków agrometeorologicznych, wyposażenia technicznego i doświadczenia rolnika. Polega na rezygnacji z orki przedzimowej (co nie wyklucza orki do zasiewu międzyplonów) i zabezpieczeniu gleby mulczem.
Technologia uprawy w mulcz buraka – zalety stosowania |
|
oszczędność – znaczne zmniejszenie nakładów, zwłaszcza na uprawę roli |
|
ochrona roli przed erozją wodną i wietrzną |
|
mniejsze straty składników pokarmowych ( azot, potas) z gleby, ze względu na gromadzenie ich w masie mulczu, z której mogą być szybko uwolnione to na te składniki odżywcze w uprawie tej rośliny należy zwrócić uwagę. Jeśli chodzi o aspekt burak cukrowy – nawożenie to istotny będzie też fosfor, |
|
wzbogacenie gleby w masę organiczną |
|
poprawienie struktury nośności gleby i właściwości biologicznych (naturalny pług oraz występowanie dżdżownic i mikroorganizmów) |
|
lepszy obieg wody – zatrzymywanie wody z opadów jesienno-zimowych oraz ograniczenie parowania powierzchniowego i skłonności do zaskorupiania się roli |
|
zredukowanie zachwaszczenia dzięki gorczycy (allelopatia) |
|
możliwość biologicznego zwalczania mątwika burakowego – antymątwikowe odmiany gorczycy białej i rzodkwi oleistej |
|
zmniejszenie zagrożenia ze strony Rhizoctonia solani |
Istnieją dwa rodzaje mulczu:
- tzw. mulcz ścierniskowy: resztki pożniwne z przedplonu (mogą to być zboża), z tym, że powinny być wysiane jesienią w roku poprzedzającym buraki. Dodatkowo przed siewem wymieszane płytko z glebą agregatem pożniwnym.
- tzw. mulcz międzyplonowy: siew międzyplonów razem lub tuż po uprawie pożniwnej z uprawą ścierniska lub bezpośrednio po niej. Rośliny międzyplonowe to głównie antymątwikowe odmiany gorczycy białej lub rzodkwi oleistej, a także facelia błękitna, które pozostawia się na okres zimy. Wiosną na przemarznięte rośliny stosuje się – w zależności od potrzeb – jeden lub dwa zabiegi agregatem, a następnie wysiewa się buraki. Na mulcz międzyplonowy odpowiednie będą też zboża ozime – odmiany żyta i pszenicy zdesykowane wiosną.