Sucha zgnilizna kapustnych, wywoływana przez grzyby Leptosphaeria maculans i Leptosphaeria biglobosa, stanowi duże zagrożenie dla plantacji rzepaku. Choroba ta może znacznie obniżyć plony i wydajność upraw. W artykule przyjrzymy się objawom suchej zgnilizny oraz skutecznym strategiom jej zwalczania.
|
Spis treści: |
Sucha zgnilizna kapustnych - objawy
Sucha zgnilizna kapustnych (phoma w rzepaku) charakteryzuje się łatwymi do zidentyfikowania objawami.
Pierwsze, jesienne stadium infekcji to żółte plamki, które stopniowo się rozszerzają i przekształcają w suche, jasnobeżowe lub słomkowe nekrozy. Wewnątrz tych obszarów charakterystycznie pojawiają się czarne kropki, zwane owocnikami (piknidiami). Liście dotknięte infekcją stają się źródłem zakażenia dla innych roślin. Grzyby przenoszą się również z liści na szyjkę korzeniową.
Wczesną wiosną, zgnilizna rzepaku może występować na łodygach oraz na szyjce korzeniowej. Kiedy infekuje podstawę łodyg, prowadzi to do zahamowania przepływu wody i składników odżywczych do rośliny. Problem nasila się szczególnie w okresach niedoboru deszczu. Na szyjce korzeniowej objawy stają się widoczne podczas wydłużania się głównego pędu, jednakże są one dostrzegalne dopiero po przekrojeniu rośliny. Zazwyczaj są to brunatne plamy, najpierw wilgotne, później suche. Rośliny dotknięte chorobą więdną szybciej i są bardziej podatne na złamania. Wyżej na roślinach można zauważyć wydłużone, jasnobrązowe plamy z brunatną obwódką, zawierającą piknidia.
Straty wywołane przez suchą zgniliznę kapustnych mogą obniżyć plon nawet o kilkadziesiąt procent!
Sucha zgnilizna - rozwój choroby
Warunki sprzyjające rozwojowi suchej zgniliźnie to przede wszystkim pozostałości pożniwne z poprzedniego roku, zbytnie zagęszczenie roślin, ilość uszkodzeń spowodowanych niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi i słaba odporność niektórych odmian.
Patogeny rozwijają się w zależności od pogody - głównie temperatury (5°C do 25-30°C) i dużych opadów deszczu. Objawy choroby (plamy na liściach) pojawiają się po kilku dniach od infekcji przy temperaturze około 20°C, a przy niższych temperaturach mogą wystąpić nieco później. Wysoka temperatura przyspiesza wzrost grzybni. Opady deszczu ułatwiają rozprzestrzenianie zarodników i infekcję rośliny, przy czym minimalny czas zwilżenia liści potrzebny do infekcji to około 8 godzin, a optymalny to około 48 godzin.
Sucha zgnilizna kapustnych w rzepaku - zapobieganie i zwalczanie
Skuteczne zwalczanie suchej zgnilizny kapustnych opiera się na dobrych praktykach agrotechnicznych i zabiegach ochronnych.
Sucha zgnilizna kapustnych - zapobieganie w rzepaku
Najważniejszym elementem w zapobieganiu chorobie jest prawidłowe zmianowanie - przerwa pomiędzy uprawami rzepaku powinna wynosić minimum 4 lata. Istotne jest także szybkie usuwanie resztek pożniwnych z pola np. przy pomocy Bactim Słoma. Stosowanie takich preparatów mikrobiologicznych na resztki rzepaku i ich szybkie przyoranie może ograniczyć ewentualne rozsiewanie się zarodników. Należy również skutecznie usuwać chwasty z rodziny kapustowatych z pola i jego okolic, ponieważ mogą one przenosić chorobę.
Dużą rolę pełni też wybór odmiany. Najlepiej wysiewać nasiona rzepaku odporne lub przynajmniej tolerujące suchą zgniliznę kapustnych. Oczywiście odmiana powinna być dostosowana do warunków klimatycznych panujących w danym regionie uprawy.
Sucha zgnilizna kapustnych - zwalczanie w rzepaku
Głównym i nieodzownym elementem ochrony plantacji rzepaku jest stosowanie fungicydów. Trzeba jednak pamiętać, że tylko dobra znajomość objawów chorobowych, regularna obserwacja pól, monitorowanie uwalniania się zarodników workowych oraz analiza czynników agrometeorologicznych pozwolą na podjęcie właściwej decyzji kiedy wykonać oprysk na suchą zgniliznę kapustnych.
Określenie progu szkodliwości pozwala na skuteczne planowanie terminów i rodzajów zabiegów chemicznych.
|
Choroba |
Faza wzrostu rzepaku |
Próg szkodliwości roślin porażonych |
|
Sucha zgnilizna kapustnych |
Od fazy 4-8 liścia do fazy pełni ukształtowania rozety (BBCH 14‑18) |
10-20 % |
|
Regeneracja rozety liściowej do 7 i więcej międzywęźli |
10-15 % |
Chorobę powinno się zwalczać przede wszystkim jesienią, w celu zahamowania pierwotnych infekcji oraz rozwoju phoma w liściach, a następnie w szyjkach korzeniowych, a wiosną po ruszeniu wegetacji roślin, aby ograniczyć kolejne infekcje.
Najlepiej sprawdzają się preparaty grzybobójcze z grupy triazoli, ponieważ zwiększają odporność roślin na zimę, chroniąc je przed nadmiernym wypięciem stożków wzrostu, zwiększają grubość szyjek korzeniowych oraz pobudzają rośliny do budowania większych systemów korzeniowych.
Substancje czynne takie jak tebukonazol oraz paklobutrazol wykazują najsilniejsze działanie regulujące. Łagodniejsze substancje to difenkonazol i protiokonazol, które działają przede wszystkim grzybobójczo.
Preparaty z grupy triazoli oraz ich mieszaniny najlepiej stosować w temperaturze 10–12°C.
Jeśli sięgamy po „typowy” regulator wzrostu, mający w swoim składzie metkonazol i chlorek mepikwatu z grupy piperydyn (wykazujący również działanie regulujące wzrost), to nie powinniśmy zbyt wcześnie go stosować. Przykładowo takim preparatem jest Caryx 240 SL. Stosujemy go dopiero przy widocznym wzroście plantacji rzepaku jesienią.
W plantacji o normalnym tempie wzrostu można zaaplikować mieszaninę triazoli, np. paklobutrazol i difenokonazol. Te substancje czynne wchodzą w skład Toprex 375 SC – fungicydu, który można stosować zarówno jesienią i wiosną.
Podsumowanie tematu suchej zgnilizny kapustnych
Sucha zgnilizna kapustnych w rzepaku, choć stanowi istotne wyzwanie dla rolników, może być skutecznie zwalczana poprzez odpowiednie praktyki agrotechniczne, monitorowanie roślin i szybkie reagowanie na objawy. Stosowanie odpowiednich fungicydów oraz stałe doskonalenie strategii zwalczania mogą przyczynić się do ograniczenia wpływu tej choroby na plony upraw rzepaku.