Środki ochrony roślin - podstawowe informacje

Jak wybrać odpowiednie herbicydy?

Nowoczesne uprawy rolnicze wymagają odpowiednio dobranych herbicydów. Wpływają one zasadniczo na wydajność i jakość plonów, a co za tym idzie - również koszty i zyski. Rynek pełen jest wielu różnych specyfików. Na to, które należy wybrać, wpływa bardzo wiele czynników. Gospodarz musi wiedzieć z jakimi chwastami ma do czynienia, jaki wpływ na samą uprawę i środowisko będą miały preparaty chwastobójcze, a także jak danych środków używać. Wszystko to sprawia, że z jednej strony można bardzo precyzyjnie dobrać środek ochrony roślin, ale z drugiej wymaga to dużej wiedzy i poświęcenia odpowiedniej ilości czasu. W tym wpisie postaramy się przybliżyć podstawowe informacje na temat tego, jakie czynniki wpływają na dobór odpowiedniego środka chwastobójczego.

Chwastobójcze preparaty dawniej

Odkąd tylko ludzie zaczęli uprawiać ziemię, szukali sposobów na to, żeby zwalczać chwasty, a jednocześnie uchronić uprawy. Pierwsze próby używania różnych środków chwastobójczych znane były już w starożytności. Używano wówczas między innymi siarki, która niszczyła chwasty, ale przy okazji źle wpływała również na same plony. W historii wiele było podobnych specyfików, które wyniszczając niepożądane elementy, wpływały również na uprawy, ziemię i całe środowisko. W XV wieku powszechne w użyciu były środki ochrony roślin oparte o ołów czy rtęć, a jeszcze do lat 50. XX wieku szeroko stosowane były preparaty chwastobójcze na bazie arszeniku. O naturalnych środkach ochrony roślin pomyślano dużo później. W XVII w. w Ameryce Północnej zaczęto stosować wyciąg z liści tytoniu. Nie był to preparat chwastobójczy, bo używano go do wytępienia mszyc, które zalęgły się w uprawach, ale z pewnością był to jeden z pierwszych całkowicie ekologicznych środków ochrony roślin.

Dziś rynek pestycydów jest pod ścisłą kontrolą, ich działanie poddawane jest wielu testom zanim trafią do sprzedaży. Stosowanie chwastobójczych preparatów wymaga też ścisłego trzymania się sposobu użytkowania i dawkowania. Warto dodać, że Polska jest krajem, gdzie używa się relatywnie mało środków ochrony roślin ale ten współczynnik systematycznie rośnie. Jednak w porównaniu do krajów takich jak Niemcy, Francja, Holandia czy Belgia w latach 60 i 70 tych odbywa się to pod bardzo ścisłą kontrolą i w pełni świadomie.

Podstawowy podział chwastów

Przed wyborem odpowiedniego środka ochrony roślin należy przede wszystkim dokładnie zapoznać się z chwastami, które ma zwalczać. Podstawowy podział to chwasty jednoliścienne i chwasty dwuliścienne.

• Chwasty jednoliścienne wytwarzają koleoptyl będący odpowiednikiem liścienia. Najliczniejszą grupę wśród nich stanowią pospolite trawy. Najbardziej rozpowszechnione to miotła zbożowa, perz, chwastnica jednostronna, owies głuchy, stokłosa żytnia Do ich zwalczania przed ich wzrostem powinno używać się odpowiednio wybranych herbicydów zwanych też graminicydami.
• Chwasty dwuliścienne wytwarzają dwa liścienie. Najpowszechniejsze to komosa biała, rdesty i rumiany, przytulia czepna, fiołek polny, jasnoty, przetaczniki, tasznik i wiele innych. Do ich zwalczania również powinno używać się herbicydów, które należ dobrać do gatunku chwastu oraz etapu jego rozwoju.

Kolejnym kryterium, które należy rozróżnić jest długość życia chwastu. Dzielą się na jednoroczne, oraz dwu- i wieloletnie.

• Chwasty jednoroczne żyją kiełkują na wiosnę i w okresie jednego sezonu wydają nasiona, albo początkowo rozwijają się jesienią i dopiero wiosną lub latem następnego roku wydają nasiona. Rozmnażają się tylko przy pomocy nasion. Są najpowszechniejsze nie tylko na polach, ale również w przydomowych ogródkach. Zwalczać je możemy przy użyciu zarówno doglebowych jak i nalistnych środków ochrony roślin. Aby zapewnić skuteczność środków doglebowych należy zadbać o idealną uprawę gleby stosując odpowiednie agregaty uprawowe.
• Chwasty dwuletnie mają silnie rozwiniętą część wegetatywną. Zimuje tylko część podziemna, która jest zaopatrzona w zapasy pokarmu. Ze względu na uprawę gleby rzadko występują w uprawach jednorocznych. Częściej można je spotkać w uprawach wieloletnich.
• Chwasty wieloletnie po pierwszym owocowaniu nie giną, ale nadal rozmnażają się za pomocą kłączy albo korzeni. Typowe przykłady to między innymi mniszek pospolity lub powój polny, ostrożeń polny. Są bardzo uciążliwe, we wszystkich uprawach. Często istnieje potrzeba kilkukrotnego zwalczania tych chwastów w sezonie ze względu na ich olbrzymie możliwości regeneracji. Generalnie te chwasty zwalczamy stosując herbicydy nalistne o działaniu układowym niszczące też podziemne części chwastów

To tylko podstawowe kryteria podziału chwastów. Dobierając odpowiednie preparaty chwastobójcze trzeba mieć na uwadze, że na polu może pojawić się kilka różnych gatunków. Dobieramy wówczas preparat o jak najszerszym spektrum działania lub stosujemy mieszanki herbicydowe.

Inne kryteria doboru środków ochrony roślin

Samo rozpoznanie chwastów występujących na danym polu to nie koniec. Decydując się na herbicydy doglebowe musimy zwrócić uwagę na stopień uwilgotnienia i jakość doprawienia gleby. Przy doborze herbicydu nalistnego musimy wziąć pod uwagę fazę rozwojową chwastów oraz temperaturę w momencie stosowania i kilka dni po, oraz opady (rosa, mgła, deszcz) Warto też wiedzieć jakie preparaty były stosowane wcześniej, bo używanie zbyt długo jednego może w końcu uodpornić chwast na jego działanie. Trzeba zwracać uwagę na skład, bo wielu producentów stosuje te same substancje aktywne.

Idealny preparat chwastobójczy

Wiele z środków ochrony roślin stosowanych nieumiejętnie lub niezgodnie z zaleceniami może okazać się szkodliwymi dla upraw i środowiska. Dlatego używając takich preparatów należy bezwzględnie trzymać się zasad użytkowania, które można znaleźć na opakowaniu. Wybierając preparat należy pamiętać też o tym, że powinien on działać selektywnie i szybko, ale krótkotrwale, aby jak najmniej wpłynąć na uprawiane rośliny i całe środowisko.