Fitotoksyczność, czyli niekorzystny wpływ substancji chemicznych na rośliny uprawne, to problem, który może prowadzić do znacznych strat w plonach. Najczęściej jest wynikiem niewłaściwego stosowania herbicydów, niekorzystnych warunków pogodowych lub nadmiernego zalegania środków chemicznych w glebie. Fitotoksyczność pszenicy czy fitotoksyczność rzepaku to poważne zagrożenie dla rolników, dlatego warto zrozumieć, co to znaczy i jak można temu zapobiegać.
|
Spis treści: |
Fitotoksyczność - co to znaczy?
Fitotoksyczność to reakcja roślin na stres wywołany głównie niewłaściwym działaniem środków ochrony roślin (przede wszystkim herbicydów). Ich nadmierne zastosowanie lub użycie w niesprzyjających warunkach zakłóca procesy metaboliczne roślin. Substancje te mogą powodować zmiany w stężeniu aminokwasów, białek czy hormonów roślinnych, co prowadzi do widocznych uszkodzeń. Fitotoksyczność herbicydów objawia się zahamowaniem wzrostu, deformacjami liści, martwiczymi plamami czy nawet całkowitym obumarciem roślin.
Jakie są objawy fitotoksyczności?
Objawy fitotoksyczności mogą być widoczne na różnych etapach wzrostu roślin, od wschodów po zbiory. Typowe symptomy obejmują zahamowanie wzrostu, opóźnienie wschodów, deformacje pędów, liści czy korzeni, a także zmiany koloru roślin. Często spotyka się kędzierzawość, zwijanie liści czy karłowatość. W skrajnych przypadkach dochodzi do miejscowego obumierania tkanek, co objawia się martwiczymi plamami. Na przykład fitotoksyczność pszenicy może objawiać się niejednolitym wzrostem i zmniejszoną jakością plonów, zaś fitotoksyczność rzepaku - deformacjami liści i kwiatów.
Jak zapobiegać fitotoksyczności?
Nie możemy całkowicie zapobiec uszkodzeniom herbicydowym, ale ryzyko ich wystąpienia możemy znacznie zmniejszyć, przestrzegając kilku zasad. Po pierwsze, higiena. Przed zastosowaniem środka ochrony roślin, należy dokładnie oczyścić opryskiwacz i inny sprzęt, aby uniknąć pozostałości innych substancji. Po drugie, warunki pogodowe podczas zabiegu. Wysoka temperatura, susza czy niedawne przymrozki mogą zwiększać ryzyko uszkodzeń herbicydowych. Dla upraw takich jak pszenica czy rzepak, istotne jest, aby zabiegi wykonywać w optymalnych warunkach.
Dodatkowo, a może przede wszystkim należy stosować się do zaleceń producenta - nie przekraczać maksymalnej dawki, trzymać się podanych terminów zabiegu i używać środka tylko w uprawach, dla których jest on zarejestrowany.
W przypadku herbicydów o wysokiej lotności, takich jak chlomazon, zaleca się unikanie aplikacji w wysokich temperaturach, aby zapobiec unoszeniu się substancji i uszkodzeniom sąsiednich pól. Równie istotne jest używanie odpowiedniej jakości wody do przygotowania oprysków - najlepiej miękkiej, o niskim pH.
Substancje szczególnie podatne na powodowanie fitotoksyczności
Niektóre substancje aktywne w herbicydach są bardziej narażone na wywoływanie fitotoksyczności. Przykładowo, Chlorotoluron, stosowany w niskich temperaturach, może powodować fitotoksyczność, jeśli zabieg wykonany jest w niesprzyjających warunkach. Trineksapak etylu wymaga dobrego nasłonecznienia i temperatur powyżej 10°C, ale jego niewłaściwe połączenie z innymi herbicydami może prowadzić do zakłóceń hormonalnych w roślinach. Z kolei metrybuzyna, szeroko stosowana w uprawie ziemniaka, może być fitotoksyczna dla wrażliwych odmian, zwłaszcza przy niedostatecznej wilgotności gleby.
Co zrobić w przypadku wystąpienia fitotoksyczności?
Pierwszym krokiem w przypadku wystąpienia fitotoksyczności jest identyfikacja przyczyny problemu. Ważne jest dokładne przeanalizowanie, jakie substancje chemiczne zostały zastosowane, w jakich dawkach, a także w jakich warunkach atmosferycznych. Niewłaściwe stosowanie pestycydów lub nawozów, np. w zbyt wysokich stężeniach, w nieodpowiednich porach dnia lub przy złych warunkach pogodowych, może prowadzić do uszkodzenia roślin. Kolejnym krokiem jest zaprzestanie stosowania środków chemicznych, które mogły wywołać fitotoksyczność. Jeśli przyczyną jest nadmiar nawozów lub pestycydów, należy przerwać ich aplikację i natychmiast podjąć działania w celu łagodzenia skutków tego stanu.
W miarę możliwości, rośliny należy przepłukać wodą, aby pozbyć się nadmiaru chemikaliów z ich powierzchni. Takie działanie może okazać się skutecznym tylko w przypadku świeżych uszkodzeń. Warto również poprawić warunki uprawy, dbając o odpowiednią wilgotność gleby, temperaturę i nasłonecznienie. Przyspieszy to regenerację roślin. W zależności od uprawy i uszkodzeń, można wykorzystać biostymulatory, takie jak: Tytanit Intermag , Pure One Insignes Labs, Fortis TopAmino Intermag, Kaishi Sumi-Agro czy Aminoprim Intermag.
Kolejnym istotnym krokiem jest regularne monitorowanie stanu roślin, aby ocenić, czy wykazują oznaki poprawy, czy pogorszenia. Dzięki temu będzie można podjąć dalsze kroki w zależności od sytuacji.
W przypadku poważnych skutków fitotoksyczności warto skonsultować się ze specjalistą ds. ochrony roślin. Specjalista pomoże ustalić najlepszą metodę leczenia i może doradzić, jak uniknąć podobnych problemów w przyszłości. Ponadto warto wprowadzić działania zapobiegawcze, takie jak stosowanie środków ochrony roślin zgodnie z zaleceniami producentów, unikanie aplikacji chemikaliów w niekorzystnych warunkach pogodowych oraz regularne monitorowanie stanu upraw i gleby.
Prewencja fitotoksyczności jest znacznie łatwiejsza niż leczenie jej skutków. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania środków ochrony roślin, dbanie o kondycję roślin i monitorowanie warunków uprawy, aby minimalizować ryzyko wystąpienia tego zjawiska.
Fitotoksyczność środków ochrony roślin to problem, który może poważnie wpłynąć na wielkość i jakość plonów. Jednak dzięki odpowiedniemu planowaniu, przestrzeganiu zaleceń producentów oraz obserwacji warunków pogodowych można skutecznie minimalizować ryzyko uszkodzeń herbicydowych. Wiedza na temat objawów fitotoksyczności i sposobów jej zapobiegania jest niezbędna, aby chronić uprawy, takie jak pszenica czy rzepak, i osiągać wysokie plony bez uszczerbku dla środowiska.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące fitotoksyczności
Która substancja zanieczyszczająca jest czynnikiem fitotoksycznym?
➝ Substancje o wysokiej lotności, takie jak chlomazon oraz herbicydy o długim okresie zalegania w glebie, np. z metrybuzyną, są częstymi czynnikami fitotoksycznymi. Powodują uszkodzenia tkanek roślin i zakłócają ich metabolizm.
Czym uratować przypaloną pszenicę?
➝ Przypaloną pszenicę można uratować poprzez zastosowanie nawozów dolistnych z L-aminokwasami oraz interwencyjnych preparatów odżywczych. Ważne jest także użycie środków regeneracyjnych, takich jak Grow-on Intermag, które wspomagają odbudowę uszkodzonych tkanek i poprawiają plonowanie.
Fitotoksyczność a Asahi
➝ Preparat Asahi, zawierający substancje aktywujące naturalne procesy obronne roślin, może być stosowany jako środek wspomagający regenerację po wystąpieniu fitotoksyczności. Poprawia on odporność roślin na stres chemiczny i wspiera ich rozwój w trudnych warunkach. Podobnym preparatem do Asahi SL Arysta jest Goteo UPL.