Choroby bakteryjne roślin – przyczyny
Pod koniec lata drobnoustroje chorobotwórcze z dwojoną siłą atakują roślinne tkanki. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest sprzyjająca, wilgotna pogoda: chłodnawe noce i poranne mgły. Efekty bytowania bakterii na roślinach widać na kwiatach, liściach, łodygach i owocach.
Choroby bakteryjne powstają przez zakażenie. Niewielkie, zazwyczaj pałeczkowate bakterie nie mogą jednak wniknąć w zdrowe rośliny – wybierają te zranione. Do uszkodzenia tkanki może przyczynić się człowiek – na przykład w trakcie przycinania lub podczas zbiorów, zwierzęta żerujące na roślinach, albo grad i deszcz.
W zależności od przyczyny można wyróżnić różne "chore" rodzaje liści. Przykłady: plamiste, przebarwione, gnijące liście albo uszkodzone owoce są oznaką zakażenia bakteryjnego i choroby (bakteriozy).
Prace takie jak: przerzedzanie pędów, wygrabianie i palenie chorych opadłych liści oraz wyrywanie chwastów, zdecydowanie pomagają w utrzymaniu zdrowych upraw. Profilaktyka to również działania mające na celu zapewnienie roślinom dobrych warunków wzrostu. Zadbane i silne są mniej podatne na infekcje.
Kiedy podstawowe zabiegi okażą się nieskuteczne, trzeba sięgnąć po środki chemiczne. Jednak najpierw dobrze by było sprawdzić, co to za choroba, żeby środków nie kupować w ciemno i nie wydawać niepotrzebnie pieniędzy. Na początku najlepiej wybierać takie preparaty, które zwalczają nie jedną, a kilka chorób. Należy nimi opryskać rośliny, gdy tylko zauważy się pierwsze objawy - wówczas ochrona jest najbardziej skuteczna. Niekiedy może być tak, że zabieg trzeba będzie powtórzyć dwa-trzy razy z zachowaniem odstępu czasowego ok. jednego tygodnia.
W przypadku drzew najłatwiej chronić młode okazy. W przypadku starszych oprysk jest utrudniony – ochrona polega więc tylko na pozbyciu się chorych gałęzi, a rany warto smarować środkiem grzybobójczym.
Przykłady chorób bakteryjnych roślin
1. Zaraza ogniowa
Zaraza ogniowa to bardzo groźna choroba wywoływana przez bakterie Erwinia amylovora. Atakuje głównie jabłoń, gruszę, głóg, pigwę, ognik, irdze i inne rośliny ozdobne i owocowe. Zarazie nie ulegają owce pestkowe, jagodowe, gatunki iglaste oraz niektóre liściaste.
Typowe objawy zarazy ogniowej to więdnące liście na końcu pędów, które nie opadają, ale zwieszają się. Miejsca zakażenia przebarwiają się szybko i wyglądają jak spalone – stąd nazwa. Pojawiają się specyficzne kropliste wycieki bakteryjne zarówno na owocach, jak i na młodych pędach oraz ranach gałęzi i konarów. Zaraza ogniowa - kiedy pryskać? Jak najwcześniej. Młode rośliny porażone zarazą ogniową zamierają po 2-3 tygodniach, a starsze żyją jeszcze kilka lat.
|
Czy wiesz, że… nazwa tej choroby wynika z tempa jej roznoszenia? Zaraza ogniowa bardzo szybko się rozprzestrzeniania oraz łatwo jest przenoszona (poprzez narzędzia, części roślin, opakowania, ptaki, owady, wiatr, deszcz itp.)? |
Zaraza ogniowa – kiedy pryskać, zwalczać i jak chronić przed nią rośliny? Poniżej kilka zasad.
- Do nasadzeń należy dobierać odmiany odporne na chorobę - względnie mało podatne na zakażenie.
- Trzeba regularnie kontrolować rośliny - zwłaszcza od momentu kwitnięcia.
- Pojedyncze, opanowane przez chorobę pędy koniecznie powinno się ścinać (i to głęboko z drewnem).
- Mocno opanowane przez chorobę rośliny trzeba usuwać w całości.
- Chore krzewy głogu należy ścinać nisko i obserwować dalszy rozwój.
- Nożyce i inne narzędzia zawsze powinno się starannie dezynfekować.
- Usunięte rośliny i ich części najlepiej spalić (jeśli to możliwe). Pod żadnym pozorem nie można stosować ich na kompost.
2. Szara pleśń
Chorobę tę wywołuje grzyb Botrytis cinerea należący do klasy workowców. Na atak narażone są różne gatunki roślin, zarówno ozdobne, warzywne i owocowe.
W początkowej fazie szara pleśń przyczynia się do powstawania brunatnych plam na różnych częściach roślin. Wraz z upływem czasu pokrywają się one szarym nalotem zarodników. Porażone kwiaty, liście i owoce niestety obumierają.
Szara pleśń – zwalczanie – domowe sposoby to po prostu profilaktyka i pielęgnacja roślin. Mianowicie, sadząc rośliny trzeba zachowywać odpowiednio szeroką rozstawę, aby nie rosły w zbytnim zagęszczeniu. Podlewanie powinno odbywać się na zasadzie kierowania wody bezpośrednio na ziemię, a nie moczenia części nadziemnej rośliny. W tunelach foliowych i inspektach zapewnić trzeba odpowiednią cyrkulację powietrza. Nie można zapominać również o płodozmianie i zapewnieniu uprawom dużej ilości światła
3. Mączniak prawdziwy a rzekomy
Mączniak prawdziwy i mączniak rzekomy to często spotykane choroby grzybowe roślin, które w ogromnym stopniu oddziałują na rośliny. Mączniaka prawdziwego wywołują mączniakowce (Erysiphales), zaś mączniaka rzekomego – grzyby lęgniowe (Oomycota).
Mączniak prawdziwy a rzekomy – jak je rozróżnić? Przede wszystkich po objawach.
Objawy mączniaka prawdziwy to biały, mączysty nalot na liściach i młodych pędach, który z czasem brunatnieje. Rośliny wyglądają co najmniej nieładnie, dużo wolniej rosną. Natomiast mączniak rzekomy można rozpoznać po szarym lub białym nalocie grzybni na dolnej stronie liści.
Zarówno odmiana mączniaka prawdziwego jak i rzekomego bardzo szybko opanowuje rośliny, powodując ich obumarcie. Rozprzestrzenianiu grzyba sprzyja deszczowa pogoda.
4. Plamistość liści
Plamistość liści to choroba, którą można rozpoznać po plamach o różnej wielkości i barwie występujących na liściach roślin. Z czasem plamy łączą się i powodują zamieranie części lub całych liści. Na obumarłych tkankach nierzadko pojawiają się czarne lub ciemnobrązowe drobne skupienia zarodnikowania lub owocniki grzybów. W obrębie plam niekiedy tkanka liścia się wykrusza.
5. Rdza
Rdza to grzybowa choroba roślin wywołana przez rdzowce (Pucciniales). Nie wygląda groźnie i z tego względu często jest ignorowana. W początkowej fazie na spodzie liści pojawiają się żółte wyrostki. Z czasem choroba przenosi się także na pędy i kwiaty. Zainfekowane rośliny słabo kwitną, tracą liście i wolniej rosną.
Latem zauważyć można rdzawe zarodniki, a jesienią zastępują je zarodniki mające formę ciemnych plam.
Choroby bakteryjne roślin – najważniejsza jest profilaktyka
Zdrowe rośliny uprawne nie tylko cieszą oko rolnika, ale przede wszystkim stanowią gwarancję dobrych plonów. Z tego powodu jak najbardziej zasadne jest możliwe jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby i podjęcie odpowiednich kroków, aby roślina szybko powróciła do swej pierwotnej okazałości.
W okresie ciepłej i wilgotnej pogody niebezpieczeństwo powstania infekcji jest szczególnie duże. Nie znaczy to jednak, że rośliny podczas chłodnej i suchej pogody są bezpieczne od ataków grzybów, bakterii i wirusów. Tak naprawę ani na moment nie powinno się tracić czujności, jako że choroba może się pojawić na roślinie każdego dnia. Wcześnie rozpoznane zagrożenie i zastosowanie fungicydów – to zażegnane zagrożenie i zdrowe rośliny.
Najważniejsza jest jednak profilaktyka. Infekcje bakteryjne można powstrzymać poprzez pewne zabiegi, które wykonywane systematycznie przyniosą wiele innych korzyści.
Poniżej przedstawiono te najważniejsze.
- Kupowanie zdrowych sadzonek ze sprawdzonych źródeł i zaprawione nasiona - w przypadku niektórych gatunków upraw istnieją odmiany mało podatne na choroby.
- Systematyczne zwalczanie szkodników - owady ssące i nadgryzające rośliny tworzą otwarte miejsca, przez które łatwo wnikają bakterie. A te z kolei przenoszą na rośliny mszyce, wciornastki i przędziorki.
- Mieszana uprawa i płodozmian - najlepiej jest sadzić rośliny w formie zmieszanej i nigdy nie uprawiać tych samych gatunków przez wiele lat na tym samym miejscu.
- Przestrzeganie zasad higieny - należy regularnie usuwać roślinne odpady i opadłe liście tak, aby nie mogły w nich zimować bakterie. Przed i po każdym zabiegu odcięcia chorych liści i pędów należy zdezynfekować alkoholem albo wrzącą wodą narzędzia, nożyce albo piły. Trzeba też chronić rośliny przed gradem, silnym wiatrem i gwałtownym deszczem, aby uniknąć ich uszkodzenia.
Z chorobami u roślin jest tak jak z chorobami u ludźmi – lepiej zapobiegać niż leczyć – warto o tym pamiętać.