Pszenica jest zbożem bardzo wymagającym. Przyczyn mnogości wymagań dobrego plonowania tej rośliny, możemy doszukiwać się w tempie wzrostu w początkowej fazie i wiosną po ruszeniu wegetacji oraz w dużej podatności na choroby. Aby uzyskać dobry i zdrowy plon tej uprawy warto wiedzieć jak powinno wyglądać przygotowanie gleby pod pszenicę.
Pszenica – gleba idealna pod uprawę
Gleba pod pszenicę powinna być średnio ciężka i bogata w próchnicę. Roślina ta bardzo słabo plonuje na glebach o pH poniżej 5,0. Tylko kilka odmian pszenicy może rosnąć przy pH 5,2, a większość potrzebuje gleby o pH 5,5 lub wyższym. Optymalne pH ziemi dla wzrostu pszenicy wynosi 6,0 do 6,8.
Przedplon dla pszenicy ozimej – stanowiska po motylkowatych, strączkowych i okopowych
Dobrym przedplonem stanowią ziemniaki uprawiane na oborniku – warunkiem jest jednak przeprowadzenia zbiorów w pierwszej połowie września. Bardzo dobrym przedplonem jest bobik samokończący. Biorąc pod uwagę względy fitosanitarne, wczesność dojrzewania oraz bogate w azot i potas ściernie, najlepszym przedplonem dla pszenicy będzie rzepak ozimy i soja.
Stanowisko po motylkowatych powinno być odpowiednio przygotowane przed siewem tak, aby przyspieszyć rozkład resztek pożniwnych i uniknąć zahamowania wzrostu siewek pszenicy przez toksyny powstające podczas rozkładu kiełkujących roślin.
Niekorzystne zboża po zbożach
W gospodarstwach, w których zboża stanowią duży udział w strukturze zasiewów, pszenicę uprawia się po zbożach. Oczywiście nie jest korzystne dla rośliny.
Rolnicy siejąc zboża po zbożach powinni wziąć pod uwagę:
- pogarszające się warunki fitosanitarne (choroby podstawy źdźbła i korzeni),
- zachwaszczenie pola i kompensacja chwastów,
- zmniejszenie zawartości materii organicznej w glebie,
- nagromadzenie toksycznych związków fenolowych – co w praktyce oznacza ograniczony wzrostu siewek pszenicy.
Zbyt duży udział zbóż w zasiewach gruntach ornych prowadzi do zespołu objawów zwanych „zmęczeniem gleby”.
W uprawie zboża po zbożach, musimy liczyć się ze znacznym spadkiem plonu, który jest tym większy, im słabsza jest gleba i im mniej jest w niej substancji organicznej.
Owies – dobry przedplon dla pszenicy?
Wśród zbóż najkorzystniejszymi pod względem fitosanitarnym uprawą poprzedzającą pszenicę jest owies, a najgorszą żyto ozime oraz jęczmień jary i ozimy. Siejąc pszenicę po jęczmieniu lub pszenicę po pszenicy, liczyć się powinniśmy z plonem mniejszym o 15-20%. W takim przypadku konieczne jest użycie zapraw nasiennych, zabezpieczających przed martwicą podstawy łodygi. Podczas wzrostu owies wydziela do gleby związki organiczne, które hamują rozwój grzybów glebowych. Ponadto, z owsa na pszenicę nie przenoszą się patogeny sprzyjające pojawianiu się chorób podsuszkowych.
Międzyplony na ratunek pszenicy
Niekorzystny pływ przedplonu możemy ograniczyć poprzez uprawę poplonów ścierniskowych. Dobrymi międzyplonami dla pszenicy ozimej są gorczyca, facelia, rzepik oraz mieszanki gorczycy z facelią i gorczycy z rzepakiem.
Termin przyorania takiej uprawy zależy od wymagań dla gatunku następczego. Usunięcie międzyplonu powinniśmy zakończyć w czasie sprzyjającym wykonaniu przedsiewnych zabiegów uprawowych, a najpóźniej w terminie opóźnionych siewów pszenicy ozimej.
Negatywne skutki złego przedplonu można częściowo zredukować poprzez staranne wykonanie uprawy roli, terminowy siew i uprawę odmiany mniej wrażliwej na choroby podstawy źdźbła. Przy uprawie pszenicy po zbożach przydatne będą fungicydy zwalczające choroby podsuszkowe.
Wapnowanie gleby pod pszenicę – ważny etap uprawy
Zanim przystąpimy do siewu pszenicy powinniśmy przygotować glebę pod jej uprawę. W pierwszej kolejności oprócz spulchniania gleby i przykrycia resztek pożniwnych, jest zadbanie o prawidłowe pH gleby.
Kwasowość gleby warunkuje bardzo dużo przemian w niej zachodzących. Zbyt niski odczyn (ziemia kwaśna – ph poniżej 6) ogranicza zdolności produkcyjne danego stanowiska, zmniejsza przyswajanie związków mineralnych przez rośliny oraz zwiększa uwalnianie glinu w roztworze glebowym, który jest toksyczny dla systemu korzeniowego upraw.
Pszenica wymaga lekko kwaśnego lub obojętnego odczynu gleby. Aby uzyskać taki odczyn pH ziemi możemy wykonać zabieg wapnowania. Najpierw jednak powinniśmy sprawdzić kwasowość i kategorię agronomiczną gleby, dzięki temu idealnie dostosujemy formę i ilość wapnia. Pobrane próbki gleby zanieśmy do najbliższej stacji chemiczno-rolniczej. Wówczas będziemy mogli mieć pewność co do wiarygodności pomiaru, a oprócz poziomu pH otrzymamy wiele dodatkowych informacji o składzie podłoża. Klasę gruntu sprawdzimy przede wszystkim w wypisie i wyrysie z rejestru gruntów, który uzyskamy w urzędzie miasta lub starostwie odpowiednim dla położenia nieruchomości. Informację tę otrzymamy również za pomocą geoportalu.
Najlepszym czasem na wapnowanie gleby pod pszenicę (i nie tylko) jest okres pożniwny, który liczony jest od późnego lata do późnej jesieni. Taki termin wapnowania oznacza dłuższy czas od aplikacji do siewu lub sadzenia roślin, a więc sprzyja dobremu wymieszaniu wapna z glebą.
Aby wapno dobrze i szybko zadziałało, potrzebuje optymalnej wilgotności gleby – z całą pewnością opady będą tutaj przydatne.
Glebę wapnować możemy nawet zimą – warunek: równa powierzchnia i brak spadków. Lepiej jednak wykonać ten zabieg jesienią – im wcześniej zwapnujemy glebę, tym większy uzyskamy efekt.
Wapno poprawia działanie innych nawozów organicznych i mineralnych. Wielkość dawki zależy od pH gleby, jej składu granulometrycznego oraz gatunku rośliny.
Ze względu na różne wartości pH na polu, wybór optymalnej proporcji wapna podczas oprysku może być trudny. W takich przypadkach na glebach piaszczystych i mozaikowych zabieg przeprowadzajmy często, stosując proporcjonalnie mniejsze dawki. Dzięki temu wapno będzie się równomiernie rozprowadzać i lepiej reagować z materią organiczną. W ten sposób zminimalizujemy ryzyko niepotrzebnego zakażenia upraw.
Za dawkę optymalną wapna uznaje się taką, która umożliwia doprowadzenie pH gleby do dolnej granicy jego optymalnego przedziału. Dawkę nawozu obliczamy, sprawdzając procent tlenku wapnia (CaO) w poszczególnych nawozach.
Zasada jest taka, że na glebę ciężką stosujemy więcej nawozu niż na glebę lekką.
| Orientacyjne dawki nawozów (CaO w kg/10 m2) | |||
|---|---|---|---|
|
Gleby lekkie |
Gleby ciężkie |
||
|
odczyn pH |
dawka wapna (kg) |
odczyn pH |
dawka wapna (kg) |
|
do 5,0 |
3,5 |
do 5,0 |
6,0 |
|
5,1-6,0 |
2,5 |
5,1-6,0 |
3,0 |
|
6,1-6,7 |
1,5 |
6,1-6,7 |
2,0 |
|
6,8- 7,4 |
1,0 |
|
|
Tabela - źródło: Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale
Jeśli stosowany przez nas nawóz wapniowy zawiera 50% CaO, dawkę należy podwoić. Przykładowo dla gleby o pH od 5,1 do 6,0 (lekkie podłoża) należy zastosować 5 kg nawozu na 10 m2.
Inne ważne informacje dotyczące zabiegu wapnowania:
- na glebach lekkich gliniastych i torfowych nie stosujemy nawozów utleniających (mogą uszkodzić strukturę), lepiej wybrać kredę lub kruszony wapień;
- nawozy utleniające stosujemy na glebach ciężkich;
- prace prowadzamy podczas sprzyjających warunkach atmosferycznych (sucho i bezwietrznie);
- nie nawozimy mokrej gleby.
Podsumowanie
Wbrew pozorom przygotowanie gleby pod pszenicę to nie tylko zabiegi bezpośrednio przed siewem, ale przede wszystkim dobry płodozmian, który pozwali na utrzymanie żyzności i urodzajności gleby oraz na odpowiednią efektywność produkcji roślinnej.
Najkorzystniejszy jest płodozmian wielopolowy, który obejmuje gatunki roślin należące do różnych grup biologicznych. Udział zbóż w zbiorze nie powinien przekraczać 60%. Przedplon dla pszenicy ozimej powinien zostawić stanowisko zasobne w składniki pokarmowe (głównie azot), o dobrych warunkach sanitarnych oraz dobrej strukturze glebowej. Dzięki dobremu przedplonowi możemy uzyskać zbiory pszenicy większe nawet o 30%.