Parch jabłoni to jedna z najpoważniejszych chorób, z którą borykają się sadownicy na całym świecie. Jego wystąpienie może prowadzić do znaczących strat w plonach, dlatego niezwykle istotne jest skuteczne zapobieganie i zwalczanie tej choroby.
Co to jest parch jabłoni?
Parch jabłoni (Venturia inaequalis) to jedna z najgroźniejszych chorób porażających drzewa owocowe, często stanowiąca poważne wyzwanie dla sadowników. Jest to choroba grzybowa, która regularnie atakuje jabłonie, powodując znaczne straty w plonach.
Parch jabłoni - objawy i występowanie
Objawy parcha jabłoni możemy zauważyć na liściach, ogonkach liściowych, pędach, zawiązkach owoców oraz na samych owocach. Na liściach, zwłaszcza na dolnej części, pojawiają się oliwkowo-zielone plamy, które stopniowo ciemnieją i prowadzą do deformacji lub perforacji tkanki liścia. Silnie porażone liście mogą się zwijać i deformować, a plamy mogą się coraz bardziej powiększać i atakować nerw główny liścia.
Plamy mogą również występować na ogonkach liściowych. Na niezdrewniałych pędach mogą tworzyć się stromatyczne skupienia grzybni. Na zawiązkach owoców pojawiają się plamy, co może prowadzić do przedwczesnego zrzucania zawiązków. Na młodych owocach plamy stopniowo stają się ciemnobrązowe i skorkowaciałe.
Zakażenia owoców pod koniec lata mogą pozostać niewidoczne do zbioru i ujawnić się dopiero podczas przechowywania w postaci małych, czarnych plamek, znanych jako parch przechowalniczy.
Kiedy może się pojawić parch na jabłoni?
Aby zrozumieć, kiedy pojawia się parch na jabłkach, warto przeanalizować warunki rozwoju tej choroby.
Rozwój parcha jabłoni ma dwie fazy: saprotroficzną i pasożytniczą.
W fazie saprotroficznej na opadłych liściach tworzą się owocniki grzyba, które zimują jako pseudotecja. Wiosną zarodniki powodują infekcje pierwotne, zazwyczaj trwające od połowy kwietnia do połowy czerwca. Warunki sprzyjające chorobie to wysoka wilgotność i temperatura 17-23°C.
Zarodniki konidialne w fazie pasożytniczej powodują infekcje wtórne. Infekcja może nastąpić już po 9 godzinach zwilżenia liści. Okres inkubacji choroby trwa zwykle 9-10 dni, jednakże niższa temperatura może wpłynąć na wydłużenie tego czasu do nawet trzech tygodni¹.
Warto więc monitorować warunki pogodowe i zwracać uwagę na pojawienie się opadów deszczu, zwłaszcza w okresach wiosennych i letnich.
Parch jabłoni - zapobieganie
Zapobieganie parchowi jabłoni obejmuje szereg działań, których celem jest ograniczenie możliwości infekcji oraz utrzymanie zdrowych drzew w sadzie.
1. Usuwanie opadłych liści
Regularne usuwanie i niszczenie opadłych liści, na których zimuje patogen, może istotnie ograniczyć wystąpienie infekcji pierwotnych. Preparat Bactim Liście dzięki swoim właściwościom przyspiesza rozkład opadłych liści, które stanowią potencjalne źródło infekcji grzyba Venturia inaequalis. Można więc powiedzieć, że stosowanie tego nawozu to sposób na zwalczanie ekologiczne parcha jabłoni.
2. Usuwanie porażonych gałęzi i pędów
Przy dużym nasileniu choroby zaleca się usuwanie porażonych gałęzi i pędów, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.
3. Unikanie wilgotnych stanowisk
Należy unikać zakładania sadów na stanowiskach wilgotnych oraz narażonych na występowanie mgieł, ponieważ sprzyjają one rozwojowi choroby.
4. Regularne cięcie prześwietlające
Regularne przeprowadzanie cięcia prześwietlającego pomaga zapewnić dobrą cyrkulację powietrza, co przyspiesza wysychanie mokrych pędów i liści, zmniejszając tym samym ryzyko infekcji.
5. Odpowiednie nawożenie sadów
Odpowiednie (rozsądne) nawożenie zapewnia roślinom niezbędne składniki odżywcze i jednocześnie wzmacnia ich odporność na infekcję.
6. Wybór odmian odpornych na infekcję
Wybór odmian jabłoni odpornych lub mało wrażliwych na chorobę może znacząco zmniejszyć ryzyko infekcji parchem jabłoni. Warto kierować się tą cechą przy zakładaniu nowych sadów lub wymianie odmian w istniejących sadach. Przykładowo popularna jabłoń odporna na parcha to szara i złota Reneta.
Parch jabłoni - zwalczanie
W przypadku wystąpienia parcha jabłoni, istnieje kilka skutecznych środków, które można zastosować w celu jego zwalczania.
1. Fungicydy miedziowe - sprawdzony środek na parcha jabłoni
Produkty miedziowe zapewniają skuteczną ochronę drzew przed parchem jabłoni, zwłaszcza na początku wegetacji, gdy zagrożenie jest niskie. Dwa zabiegi jednym z preparatów miedziowych na początku wegetacji pomagają także chronić rośliny przed chorobami kory. Od wielu lat najpopularniejszym środkiem grzybobójczym z miedzią jest Miedzian 50 WP. Z uwagi na potencjalne ryzyko wystąpienia oparzeń, zaleca się ograniczyć używanie tego środka do początkowych zabiegów.
2. Kaptan - skuteczny oprysk na parch jabłoni
Obecna na rynku ponad pół wieku, substancja aktywna kaptan, jest wciąż liderem wśród preparatów kontaktowych zapobiegających chorobom grzybowym, w tym parchowi jabłoni. Preparaty z kaptanem, takie jak Merpan 80 WGD, czy Kaptan zawiesinowy 50 WP, skutecznie zwalczają również inne choroby, np. gorzką zgniliznę owoców. Stosowane zaraz po infekcji, zapewniają ochronę przed dalszym rozprzestrzenianiem się choroby. Podobnie skuteczne w zwalczaniu parcha jabłoni są także środki zawierające dithianon, np. preparat Delan 700 WG.
Warto jednak pamiętać, że działają one tylko na powierzchni, na którą zostały naniesione, dlatego należy odpowiednio regulować odstępy między zabiegami, szczególnie przy stosowaniu nawozów dolistnych i biostymulatorów.
3. Dodyna - oprysk na parcha jabłoni działający w niskiej temperaturze
Preparaty dodynowe, takie jak Syllit 65 WP, od lat cieszą się dużą popularnością wśród sadowników ze względu na ich skuteczność w zwalczaniu parcha jabłoni. Dodyna wykazuje najmocniejsze działanie przeciwko temu grzybowi. Warto jednak pamiętać o zasadach stosowania tych środków oraz strategii antyodpornościowej. W sadach tą substancją zaleca się przeprowadzenie maksymalnie dwóch zabiegów w sezonie. Właściwości dodyny najlepiej wykorzystać w trudnych sytuacjach na początku wegetacji, gdy temperatura jest jeszcze niska, a ilość tkanki liściowej nie wystarcza do pobrania produktów systemicznych. Nawet w temperaturze poniżej 10°C dodyna wykazuje wysoką skuteczność, a brak zarodników konidialnych minimalizuje ryzyko powstania form odpornych.
4. Triazole - wiosenny oprysk na parcha gruszy i jabłoni
Środki ochrony roślin oparte na związkach triazolowych, takie jak Difo 250 EC czy Score 250 EC (difenokonazol) mogą być skuteczne zwłaszcza w działaniu interwencyjnym, gdy jest już trochę cieplej (min. 12°C oraz wilgotna pogoda zarówno podczas zabiegu, jak i kilkanaście godzin po nim).
|
Wszystkie preparaty do ochrony jabłoni, w tym fungicydy w formie koncentratu, z których przyrządzisz skuteczny oprysk jabłoni, znajdziesz tutaj. |
Kiedy stosować oprysk jabłoni na parcha?
Zwalczanie parcha jabłoni najlepiej rozpocząć wczesną wiosną, jeszcze przed rozwojem liści, pod koniec lutego lub na początku marca.
Warto podkreślić, że lustracja i monitoring rozwoju pseudotecjów grzyba jest ważny w określeniu terminu oprysków na parch jabłoni. Kiedy pryskać drzewka? Wykrycie dojrzałych zarodników workowych sugeruje potrzebę pierwszego zabiegu, ale zakażenie wymaga też podatnej tkanki i wysokiej wilgotności powietrza W przypadku dużego nasilenia choroby, opryski można kontynuować do zbioru owoców².
Ważna jest również jesienna ocena parcha na liściach, która pomaga zdecydować o zabiegu mocznikiem lub wspomnianym wcześniej preparatem bakteryjnym (opadanie liści, najlepiej po pierwszych przymrozkach) i określeniu zagrożenia na kolejny sezon.
Parch na innych drzewach owocowych
Parch może również infekować inne drzewa owocowe, takie jak grusze. Zwalczanie parcha gruszy odbywa się podobnymi metodami jak w przypadku jabłoni. Większość środków na parcha jabłoni będzie odpowiednia jako oprysk na parcha gruszy.
Podsumowanie tematu parcha jabłoni
Parch na drzewach owocowych jest dużym wyzwaniem dla sadowników, jednak odpowiednie praktyki oraz stosowanie skutecznych środków ochrony roślin mogą pomóc w zwalczaniu tej choroby. Zapobieganie oraz wcześnie podjęte działania mają kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia jabłoni czy gruszy. Przestrzeganie zaleceń dotyczących lustracji oraz terminów wykonania zabiegów ochronnych może przyczynić się do skutecznego zarządzania parchem jabłoni.
¹ Źródło: https://www.inhort.pl/files/sor/poradniki_sygnalizatora/Poradnik_sygnalizatora_jabloni.pdf str. 7-8 [dostęp: 16-02-2024]
² Sprawdź więcej: https://www.inhort.pl/files/sor/poradniki_sygnalizatora/Poradnik_sygnalizatora_jabloni.pdf str. 7-10 [dostęp: 16-02-2024]