Rolnicy z niecierpliwością oczekiwali na zmiany, które znoszą sztywne terminy stosowania nawozów azotowych. W lutym 2023 roku stało się to możliwe - nowy program azotanowy wprowadza bardziej elastyczne podejście do nawożenia azotem, uzależniając je od warunków pogodowych. Podpowiadamy, kiedy stosować nawozy azotowe, jakie są nowe terminy stosowania nawozów azotowych oraz jakie ułatwienia przynosi elastyczny termin nawożenia azotem.
|
Spis treści: |
Elastyczny termin nawożenia azotem ułatwieniem dla rolników
Zmiany wprowadzone przez nowy program azotanowy obowiązują od lutego 2023 roku. Tego dnia opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów z 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Kluczową zmianą jest możliwość rozpoczynania nawożenia azotem w oparciu o średnią dobową temperaturę powietrza, a nie sztywne daty kalendarzowe.
Elastyczny termin nawożenia azotem oznacza, że rolnicy mogą dostosować stosowanie nawozów do warunków atmosferycznych. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) codziennie, w okresie od 1 do ostatniego dnia lutego, publikuje na stronie agrometeo.imgw.pl wykaz powiatów, w których można już stosować nawozy azotowe. Aktualizacje pojawiają się regularnie, co pozwala na śledzenie bieżących zmian i planowanie prac polowych.
Nowe terminy stosowania nawozów azotowych wiosną i jesienią
Zmienione przepisy wprowadzają elastyczny termin stosowania nawozów w okresie od 1 lutego do 1 marca. Termin rozpoczęcia stosowania nawozów, po wejściu w życie rozporządzenia, uzależniony jest od średniej dobowej temperatury w kolejnych pięciu dniach przez próg:
-
3℃ – dla roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich oraz trwałych użytków zielonych,
-
5℃ – dla pozostałych upraw.
Do kiedy można stosować azot?
Nowe terminy stosowania nawozów azotowych zostały również wydłużone na okres jesienny, co daje większą swobodę w dostosowywaniu zabiegów agrotechnicznych. Warto wiedzieć, do kiedy można stosować nawozy azotowe w danym roku, aby zachować zgodność z przepisami.
I tak: nawozy naturalne stałe można stosować do 31 października na gruntach ornych i do 30 listopada na trwałych użytkach zielonych. Dla nawozów mineralnych i naturalnych płynnych terminy wynoszą odpowiednio do 20-25 października na gruntach ornych i do 31 października na trwałych użytkach zielonych. Wyjątkowo, w przypadku późnych zbiorów lub niekorzystnych warunków pogodowych, terminy mogą być przedłużone, ale stosowanie nawozów musi być zgodne z zasadami dobrej praktyki rolniczej.
Czytaj także: Jesienne nawożenie azotem – czy warto?
Nawożenie azotem - przykłady zastosowania
W zależności od rodzaju uprawy, nawożenie azotem powinno być dostosowane do potrzeb roślin w różnych fazach ich wzrostu. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów nawożenia azotem w przypadku różnych roślin, takich jak pszenica ozima, rzepak i soja.
Nawożenie pszenicy ozimej azotem
Pszenica ozima wymaga azotu szczególnie w fazie krzewienia i kłoszenia. Wiosenne nawożenie azotem (mocznik, saletra) powinno być podzielone na kilka dawek – na początku wiosny, po krzewieniu i przed kwitnieniem. Zalecane dawki wynoszą od 120 do 180 kg N/ha.
Nawożenie rzepaku azotem
Rzepak ozimy potrzebuje azotu głównie na początku wegetacji. Wiosną stosuje się nawozy azotowe w większych dawkach (100-120 kg N/ha), podzielone na kilka aplikacji: w fazie krzewienia, przed kwitnieniem i podczas rozwoju pędów bocznych. Ważne jest także dodanie mikroelementów, np. boru.
Nawożenie soi azotem
Soja wiąże azot atmosferyczny, ale w początkowych fazach wzrostu wymaga nawożenia azotowego. Zwykle stosuje się 20-30 kg N/ha przed wysiewem oraz dokarmianie dolistne azotem (5-10%) w trakcie wzrostu. Ważne jest monitorowanie aktywności bakterii brodawkowych, aby nie zakłócić symbiozy.
Inne zmiany w programie azotanowym
Nowy program azotanowy wprowadza nie tylko elastyczne terminy nawożenia azotem, ale także zmienia wskaźniki produkcji nawozów naturalnych. Dodano nowe grupy zwierząt, takie jak osły, bawoły, lamy i alpaki, a podział technologiczny dla innych gatunków został doprecyzowany. Zasady obliczania produkcji nawozów naturalnych w otwartych systemach utrzymania zostały uproszczone, a maksymalne dawki nawozów azotowych zaktualizowano dla upraw takich jak:
-
kukurydza na zieloną masę,
-
kapusta włoska,
-
konopie włókniste,
-
len włóknisty,
-
szparagi.
Podstawowe terminy nawożenia azotem - dyrektywa azotanowa nadal obowiązuje
Choć nowe rozporządzenie wprowadza elastyczne terminy stosowania azotu, podstawowe zasady pozostają bez zmian.
I tak, nawozy azotowe mineralne i nawozy naturalne płynne w „normalnym terminie” stosujemy następująco:
|
Rodzaj gruntu/uprawy |
Termin stosowania |
|
grunty orne |
1 marca - 20 października |
|
grunty orne na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 4 stanowiącej załącznik nr 2 do Programu azotanowego |
1 marca - 15 października |
|
grunty orne na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 5 stanowiącej załącznik nr 3 do Programu azotanowego |
1 marca - 25 października |
|
uprawy trwałe |
1 marca - 31 października |
|
uprawy wieloletnie |
1 marca - 31 października |
|
trwałe użytki zielone |
1 marca - 31 października |
Elastyczny termin nawożenia azotem ułatwi pracę rolników
Rząd w końcu wyszedł naprzeciw oczekiwaniom rolnikom. Nowy program azotanowy z pewnością ułatwia pracę na polu. Nie będzie tych sztucznych ograniczeń, nie trzeba będzie wstrzymywać się z nawożeniem azotem – jedyną barierą będą tylko warunki pogodowe. Co więcej, elastyczny termin nawożenia azotem pozwala na lepsze dostosowanie praktyk agrotechnicznych do rzeczywistych potrzeb roślin, co wpływa pozytywnie na plony i ochronę środowiska. Ważne jest, aby śledzić prognozy IMGW oraz zmiany w przepisach, aby efektywnie i bezpiecznie stosować nawozy azotowe.
Najczęściej zadawane pytania o nawozy azotowe
Z czego produkuje się nawozy azotowe?
➝ Nawozy azotowe produkowane są głównie z gazu ziemnego, który przekształca się w amoniak, a ten jest wykorzystywany do produkcji różnych nawozów, takich jak mocznik czy saletra amonowa.
Jak powstają nawozy azotowe?
➝ Produkcja nawozów azotowych polega na syntezie amoniaku z gazu ziemnego w procesie Habera-Boscha, a następnie przetworzeniu go na nawozy takie jak mocznik, saletra amonowa czy RSM (roztwór saletrzano-mocznikowy).
Ile kosztują nawozy azotowe?
➝ Ceny nawozów azotowych w 2025 roku w Polsce wynoszą około 1 574 zł/t dla saletry amonowej oraz 2 070 zł/t dla mocznika. W zależności od regionu i rodzaju nawozu, ceny mogą się różnić. Są to ceny wyższe niż rok temu. Wzrost jest wynikiem rosnących kosztów surowców i energii.
Co jest lepsze, mocznik czy saletrzak?
➝ Wybór między mocznikiem a saletrzakiem zależy od warunków atmosferycznych i potrzeb roślin. Mocznik uwalnia azot wolniej, co czyni go lepszym wyborem w chłodniejszych warunkach. Z kolei saletrzak działa szybciej, dlatego sprawdza się w cieplejszym klimacie.