Żyzność gleby stanowi niewątpliwie fundament sukcesu w rolnictwie, decydując o plonach, jakości upraw i zrównoważonym rozwoju ekosystemu rolniczego. W trosce o zdrowe środowisko, zrównoważone rolnictwo oraz efektywność produkcji, coraz większą uwagę przykłada się do poprawy i utrzymania żyzności gleb na polach uprawnych. W niniejszym artykule przyjrzymy się, dlaczego warto dbać o żyzność gleby, jak to zrobić oraz jakie korzyści płyną z utrzymania gleby w optymalnym stanie.
Jak sprawdzić, czy gleba jest żyzna?
Przed przystąpieniem do działań mających na celu poprawę żyzności gleby, warto ocenić jej aktualny stan. Najbardziej szczegółowych informacji o składzie chemicznym gleby, takich jak zawartość składników pokarmowych czy pH dostarczą badania laboratoryjne. Skuteczność analizy zależy jednak od właściwego pobierania próbek.
Jak pobrać próbki gleby?
1. Wybierz odpowiednie pojemniki na próbki
-
wybieramy torebeczki z folii (woreczki strunowe) lub specjalne pudełka tekturowe.
-
próbki nie powinny być lżejsze niż 500g.
2. Przygotuj punkty pobierania
-
sporządzamy szkice sytuacyjne obszarów przeznaczonych do badań.
-
pobieramy próbki z obszarów o jednorodnych przedplonach, nawożeniach i uprawach.
3. Pobierz próbki
-
do laboratorium dostarczamy próbki mieszane, składające się z próbek pierwotnych.
-
wilgotne próbki dostarczamy do laboratorium tego samego dnia lub przechowujemy w lodówce bądź zamrażarce.
4. Skorzystaj ze sprawdzonych sposobów pobierania próbek
-
Sposób z użyciem szpadli: wykopujemy dołki na głębokość 20 cm i odcinamy plastry gleby z profili, umieszczając pobrane próbki pierwotne w wiadrach oznaczonych jako "warstwa orna". Następnie powiększamy dołki do głębokości 40 cm i pobieramy plastry gleby z profili 20–40 cm, umieszczając próbki w wiaderkach z oznaczeniem "warstwa podorna".
-
Trzy różne metody pobierania próbek gleby za pomocą laski: Egnera - na dwóch głębokościach (20 cm i 40 cm), Żłobakowej - również na dwóch głębokościach, oraz z użyciem laski spiralnej i Edelmana - także na dwóch różnych głębokościach. Każda z nich oddziela próbki gleby na warstwy "orna" i "podorna".
5. Pamiętaj o odpowiednim oznakowaniu próbek
-
na torebeczkach umieszczamy metryczki z czytelnymi danymi, takimi jak imiona i nazwiska, oznaczenia warstw, z których pobrano próbki pierwotne, nazwy miejsc, z których pobrano próbki pierwotne oraz daty pobrania próbek.
-
metryczki przyklejamy na zewnętrznych ściankach torebeczek.
Jak poprawić żyzność gleby?
W obliczu współczesnych wyzwań związanych ze zrównoważonym rolnictwem i ochroną środowiska, stosowanie odpowiednich praktyk poprawiających żyzność gleby staje się niezbędne. Przedstawiamy je poniżej, skupiając się na istotnych czynnikach, takich jak płodozmian, nawozy naturalne i organiczne, międzyplony, wapnowanie oraz uprawa roli.
Prawidłowe zmianowanie
Płodozmian pełni istotną rolę w minimalizowaniu potrzeby sztucznych nawozów i środków ochrony roślin. Jego efektywność opiera się na uwzględnieniu wymagań pokarmowych roślin, ich systemu korzeniowego oraz obecności roślin strukturotwórczych i tych, które pozostawiają substancje pożniwne. Wprowadzenie roślin motylkowych do płodozmianu przyczynia się do poprawy struktury i żyzności gleby, a także dostarcza substancji organicznej. Ważne jest, aby płodozmian obejmował różnorodne gatunki roślin, unikając jednoczesnej uprawy tych samych roślin na danym polu przez kilka lat z rzędu.
Nawozy naturalne i organiczne – zrównoważone rolnictwo
Zawarte w nawozach mikroorganizmy dodatkowo polepszają jakość gleby, wpływając korzystnie na jej strukturę, właściwości chłonne i spulchniając ją. Stosowanie nawozów organicznych wiąże się także z ograniczeniem używania nawozów mineralnych, co jest istotne dla rolników. Każdy z nich musi oszacować ilość wprowadzanego azotu, fosforu i potasu, co reguluje tzw. dyrektywa azotanowa, ograniczając do 170 kg/ha rocznie azotu z nawozów organicznych. O tym jak użyźnić glebę poprzez stosowanie nawozów organicznych przeczytasz w artykule: Nawożenie organiczne a żyzność gleby, gdzie omówiono rodzaje nawozów organicznych i ich wpływ na glebę.
Słoma jako skuteczny nawóz organiczny
Słoma, często nieużywana w gospodarstwach, jest cennym źródłem substancji organicznej. Jej świadome wykorzystanie poprzez przyoranie ma kluczowe znaczenie dla utrzymania poziomu próchnicy. Stanowi naturalny nawóz, który, po rozkładzie, wzbogaca glebę w substancje organiczne, poprawiając jej żyzność. Rozłożenie resztek pożniwnych przyśpieszy biologiczny preparat Bactim Słoma.
Międzyplony dla wzbogacenia gleby
Międzyplony, czyli dodatkowe rośliny wysiewane pomiędzy głównymi plonami, mają istotny wpływ na wzbogacanie gleby w substancje organiczne. Ich stosowanie powinno być przemyślane, aby nie konkurowały z głównymi uprawami, ale również były komplementarne pod względem składników pokarmowych. Międzyplony mogą być również roślinami okopowymi, które po zasianiu są przyorane do gleby, dodając do niej substancji organicznej.
Wapnowanie dla optymalnego odczynu gleby
Wapnowanie jest kluczowym zabiegiem dla gleb o odczynie kwasowym. Odpowiednio dobrany nawóz wapniowy poprawia dostępność składników odżywczych dla roślin, co ma bezpośredni wpływ na plonowanie. Wapnowanie powinno być dostosowane do specyfiki danej gleby i jej potrzeb.
Podejście konserwujące w uprawie roli
Podejście konserwujące w uprawie roli zakłada minimalizację zabiegów uprawowych. To sposób gospodarowania, w którym w porównaniu do konwencjonalnej uprawy, na powierzchni pola pozostaje ponad 30% resztek. Metody, takie jak orka minimalna lub nawet uprawa bezorkowa, pozwalają zachować odpowiednią strukturę gleby, ograniczyć erozję, a także utrzymać substancję organiczną w warstwie glebowej.
Wpływ próchnicy na żyzność gleby
Żyzność gleby, czyli jej zdolność do dostarczania roślinom niezbędnych składników pokarmowych, zależy nie tylko od makroelementów i mikroelementów, ale także od struktury gleby, jej retencyjności wody i poziomu substancji organicznej, szczególnie próchnicy. Próchnica, jako kluczowy składnik substancji organicznej, odgrywa szczególną rolę w utrzymaniu żyzności gleby. Niestety, w Polsce obserwuje się spadek jej poziomu. Nic więc dziwnego, że ochrona i przywracanie odpowiedniego poziomu próchnicy stają się priorytetem.
Biologiczne preparaty poprawiające żyzność gleby
W kontekście ograniczania stosowania nawozów mineralnych, warto wspomnieć o nowoczesnych nawozach zawierających zdrowe bakterie. Są to preparaty poprawiające żyzność gleby. Jeszcze do niedawna było ich niewiele. Jednak z roku na roku producenci, wychodząc naprzeciw potrzebom nowoczesnego rolnictwa, proponują coraz więcej takich nawozów i odżywek. Co więcej, mogą one zawierać bakterie wspomagające proces rozkładu substancji organicznych, a także skoncentrowane ekstrakty humusowe.
Budowanie zrównoważonej przyszłości rolnictwa
W obliczu zmieniających się warunków klimatycznych i presji na zasoby naturalne, utrzymanie żyzności gleby staje się priorytetem. Kombinacja opisanych praktyk nie tylko prowadzi do obfitych plonów, ale także wspiera zrównoważony rozwój polskiego rolnictwa. Dlatego rolnicy, świadomie wybierając dobre praktyki rolnicze, przyczyniają się do długotrwałego utrzymania żyzności gleb dla dobra środowiska i przyszłych pokoleń.