Stosowanie środków ochrony roślin może być ograniczone przez różne czynniki poboczne, które nie zawsze uwzględnia się przy sporządzaniu mieszanki do oprysku. Twardość wody lub obecność w niej innych substancji i pestycydów, może wpłynąć negatywnie na przebieg reakcji chemicznych, finalnie zmniejszając efektywność preparatu. W celu neutralizowania wszystkich nieprzewidzianych czynników stosuje się specjalistyczne substancje wspomagające - adiuwanty. Dzięki nim zabiegi ochronne są skuteczniejsze i wydajniejsze.
|
Spis treści: |
Adiuwanty - co to za środki?
Adiuwant, czyli wspomagacz, stosuje się w rolnictwie, aby umożliwić jak najlepsze działanie środków ochrony roślin. Zarówno jakość wody, stan sprzętu przeznaczonego do oprysków, wielkość oraz szybkość wchłaniania się kropli mieszanki, jak i warunki atmosferyczne, mogą mieć wpływ na finalny efekt kuracji herbicydowej.
Jaki adiuwant wybrać? Rodzaje adiuwantów
Adiuwanty możemy podzielić według dwóch głównych kryteriów. Ze względu na sposób działania wyróżniamy:
-
Adiuwanty aktywujące – zwiększają skuteczność środków ochrony roślin, ułatwiając przenikanie substancji aktywnych do tkanek roślin.
-
Adiuwanty modyfikujące – poprawiają jakość preparatów, zmniejszają efekt znoszenia kropel, zapobiegają pienieniu, obniżają twardość i buforują pH cieczy opryskowej.
Adiuwanty modyfikujące często stanowią składnik formuły produktów ochrony roślin, ale są także dostępne jako oddzielne preparaty.
Patrząc na ich formę występowania i skład chemiczny, adiuwanty możemy podzielić na surfaktanty, adiuwanty olejowe, mineralne oraz o te wielokierunkowym działaniu.
Surfaktanty
W rolnictwie surfaktanty są często stosowane jako adiuwanty, które poprawiają skuteczność stosowania środków ochrony roślin poprzez zwiększenie przyczepności, rozprzestrzeniania się i wchłaniania cieczy roboczej.
Przykładowe surfaktanty stosowane w Polsce:
Adiuwanty olejowe
Olejowe adiuwanty są stosowane jako dodatki do środków ochrony roślin, które poprawiają skuteczność aplikacji poprzez zwiększenie przyczepności, penetracji i wchłaniania substancji aktywnych.
Przykładowe adiuwanty olejowe:
Adiuwanty mineralne
Adiuwanty mineralne zawierają sole mineralne, głównie związki azotowe, które wspomagają działanie środków ochrony roślin. Pełnią funkcję kondycjonerów wody, neutralizując szkodliwe jony wapnia i magnezu w twardej wodzie. Ponadto stabilizują pH, poprawiają wnikanie substancji aktywnych, zwiększają skuteczność herbicydów.
Przykłady adiuwantów mineralnych:
-
Siarczan amonu (NH₄)₂SO₄ - jeden z najczęściej stosowanych adiuwantów mineralnych, szczególnie w połączeniu z herbicydami. Zmniejsza wpływ twardej wody i poprawia skuteczność herbicydów.
-
Chlorek amonu (NH₄Cl) - stosowany jako dodatek do herbicydów, poprawia ich działanie w trudnych warunkach.
-
Fosforany - stosowane jako regulatory pH i poprawiające wnikanie substancji aktywnych.
-
Adiuwanty na bazie soli potasowych – poprawiają skuteczność środków ochrony roślin.
Adiuwanty o wielokierunkowym działaniu
Adiuwanty o wielokierunkowym działaniu to preparaty, które łączą kilka funkcji, takich jak poprawa przyczepności, zwilżalności, penetracji, stabilizacja pH oraz zmiękczanie wody. Dzięki temu zwiększają skuteczność środków ochrony roślin, takich jak herbicydy, fungicydy i insektycydy, niezależnie od warunków aplikacji. Zapobiegają spływaniu cieczy roboczej, zapewniają lepsze pokrycie roślin, ułatwiają wnikanie substancji aktywnych, stabilizują pH, chroniąc składniki czynne przed rozkładem, oraz neutralizują jony wapnia i magnezu, które mogą osłabiać działanie oprysków. Dzięki nim zabiegi ochronne są bardziej efektywne i trwałe.
Przykłady adiuwantów wielokierunkowych:
Wybór odpowiedniego adiuwanta
Niewłaściwy dobór adiuwanta może obniżyć efektywność środka ochrony roślin, a w skrajnych przypadkach spowodować uszkodzenie rośliny uprawnej. Adiuwanty olejowe są często stosowane w połączeniu z herbicydami, fungicydami lub insektycydami, aby zwiększyć ich skuteczność. Przed użyciem zawsze należy zapoznać się z etykietą produktu oraz zaleceniami producenta, aby zapewnić zgodność z konkretnym środkiem ochrony roślin i warunkami aplikacji.
Jak działa adiuwant?
Głównym zadaniem adiuwantów jest wsparcie działania środków ochrony roślin. Oznacza to, że stosowany wspomagacz, będzie uczestniczył w polepszaniu warunków działania określonej substancji, na każdym etapie jej stosowania. Znając potencjalne zagrożenia dla efektywności oprysku, możemy dobrać konkretny rodzaj adiuwanta lub też zdecydować się na adiuwant wielofunkcyjny. Środek pozwoli zmiękczyć wodę oraz będzie neutralizował substancje, które mogą negatywnie wpływać na przebieg reakcji. Działanie adiuwantów obejmuje także utrzymywanie odpowiedniej gęstości i lepkości mieszanki, aby lepiej utrzymywała się na roślinie. Wreszcie - reguluje napięcie powierzchniowe kropel substancji, tak by utrzymywały się odpowiednio długo na szkodnikach. Adiuwant ogranicza parowanie oraz spowalnia przenikanie cieczy w głębokie warstwy gleby, zapobiegając przedostawanie się pestycydów do wód podziemnych. Wspomagacze mogą także umożliwiać bezpieczne mieszanie herbicydów z nawozami.
Co daje adiuwant? Zalety korzystania z adiuwantów
Najważniejszą zaletą, płynącą ze stosowania adiuwantów, jest zwiększenie skuteczności stosowanych środków ochrony roślin. Cząsteczki płynu, znacznie lepiej osadzają się na powierzchni roślin oraz skuteczniej przenikają do ich struktury komórkowej. Specyfika upraw rolnych ma do siebie to, że jest zależna w głównej mierze od warunków atmosferycznych. Nawet jeżeli moment dokonywania oprysków jest dobrze rozpoznany, nadal istnieje ryzyko wystąpienia niekorzystnej pogody. Adiuwant wzmacnia działanie środka chwastobójczego, nieco je przyspiesza oraz zapobiega spłukaniu preparatu przez przelotny deszcz i ogranicza parowanie. Oznacza to nie tylko lepsze działanie i neutralizowanie niechcianych roślin, rozwijających się wśród upraw, ale także zmniejszenie kosztów. Dobrze zastosowany adiuwant pozwala na mniejsze zużycie herbicydów, a co za tym idzie – zwiększenie obszaru poddanego kuracji oraz mniejsze szkody dla środowiska. Nowoczesne rolnictwo pozwala na korzystanie z innowacyjnych środków, pozwalających na optymalizację stosowanych kuracji.
Czym zastąpić adiuwant?
Trudno jest znaleźć równie wartościowe rozwiązanie, dlatego też adiuwanta nie warto niczym zastępować. Co prawda, zdarza się, że rolnicy, szukając oszczędności, zamiast stosować specjalistyczne adiuwanty, zachęceni informacjami na forach lub radami kolegów, sięgają po tradycyjne metody zwilżania, takie jak szare mydło, płyn do mycia naczyń, czy zwykły olej rzepakowy. Nie są to jednak metody efektywne.
Kiedy stosować adiuwanty?
Właściwy czas stosowania adiuwantów zależy od warunków pogodowych oraz etapu wzrostu roślin. Najlepiej stosować je podczas aplikacji herbicydów w sytuacjach, gdy występują trudności w uzyskaniu optymalnych warunków (np. przy niskiej wilgotności powietrza lub w przypadku twardej wody). Adiuwanty są szczególnie przydatne, gdy istnieje ryzyko, że deszcz może spłukać środek z roślin lub gdy występuje intensywne parowanie, co ogranicza czas działania preparatu.
W środowisku rolniczym panuje błędne przekonanie, że nie można przedawkować adiuwanta. W rzeczywistości zbyt duża jego dawka może zmniejszyć skuteczność środka ochrony roślin. Zbyt niskie napięcie powierzchniowe cieczy, przez nadmiar adiuwanta, może przyspieszyć odparowanie substancji aktywnej, wywołać wymywanie lub spowodować nadmierne pienienie preparatu.
Najczęściej zadawane pytania o adiuwanty
Adiuwant - co to znaczy?
➝ Słowo „adiuwant” pochodzi od łacińskiego „adiuvare”, co oznacza „wspierać” lub „pomagać”. W kontekście ochrony roślin adiuwanty to substancje, które wspomagają działanie środków ochrony roślin, poprawiając ich efektywność, aplikację lub stabilność. Mogą one wpływać na jakość cieczy roboczej, ułatwiać przenikanie substancji aktywnych do tkanek roślin, zwiększać przyczepność kropli do powierzchni liści lub ograniczać ich znoszenie przez wiatr.
Adiuwant Slippa - czym zastąpić?
➝ Adiuwant Slippa to popularny preparat, który poprawia przyczepność cieczy roboczej do liści oraz zwiększa pokrycie opryskiem. Jeśli nie jest dostępny, można go zastąpić innymi adiuwantami o podobnym działaniu np. Flipper.
Czy adiuwant i surfaktant to to samo?
➝ Nie, adiuwant i surfaktant to nie to samo, chociaż te pojęcia często się pokrywają. Surfaktanty są jedną z podgrup adiuwantów. Ich głównym zadaniem jest obniżanie napięcia powierzchniowego cieczy roboczej, co ułatwia lepsze przyleganie kropel do liści i ich równomierne rozprowadzanie. Adiuwanty to szersza kategoria, obejmująca również substancje modyfikujące wodę, oleje wspomagające przenikanie substancji aktywnych do tkanek roślin czy wielofunkcyjne preparaty łączące różne działania. Surfaktanty są więc adiuwantami, ale nie wszystkie adiuwanty to surfaktanty.
[Artykuł powstał przy współpracy z doradcą rolnym - Eduardem Guleac]