Każdy rolnik przynajmniej raz spotkał w ziemniaku szkodnika podobnego trochę do biedronki. Jest to stonka ziemniaczana inaczej chrząszcz Kolorado. W artykule tym przedstawiamy skuteczne metody na ochronę ziemniaka. Przeczytaj i przekonaj się, że stonka ziemniaczana, zwalczanie jej – jest możliwe.
Na wstępie zaznaczamy, że ze stonką możemy walczyć środkami chemicznymi lub wykorzystać zasady łańcucha pokarmowego – naturalny wróg stonki ziemniaczanej to przykładowo perliczka. Jeśli chodzi zaś o oprysk na stonkę – do wyboru mamy kilka preparatów z substancjami czynnymi zwalczającymi te insekty.
Skuteczna ochrona ziemniaka a chrząszcz Kolorado
Dwieście lat temu, w zachodniej części Stanów Zjednoczonych stonka, która jeszcze nie nazywała się stonką, była spokojnym zjadaczem nikomu niepotrzebnych chwastów. Razem z roślinami, zarastającymi pobocza szlaków dyliżansów, rozpoczęła wędrówkę na północ kontynentu. W 1824 roku zauważono chrząszcza z dziesięcioma żółtymi paskami na grzbiecie. Nazwano go chrząszcz Kolorado. Nie był to jednak szkodnik, tylko spokojnie żyjące stworzenie. Wszystko jednak zmieniło się wraz powszechną uprawą ziemniaka. Warzywo to było znane wcześniej, ale dopiero po latach zyskało popularność, prawdopodobnie, dlatego że stało się ratunkiem przed nękającym ludzkość głodem. Nieszkodliwy, nikomu nieprzeszkadzający chrząszcz nagle stał się trudnym do zwalczenia szkodnikiem – stonką ziemniaczaną i tak już zostało po dziś dzień…
Stonka ziemniaczana – co to za szkodnik i kiedy atakuje?
Stonka ziemniaczana to insekt wyjątkowo ciepłolubny. W dodatku bardzo szybko się rozwija i powoduje ogromne szkody. Masowo pojawia się, gdy zakres temperatur wynosi od 18 do 26℃. Wcześniej, gdy temperatura gleby przekroczy tylko 15°C, dorosłe osobniki stonki wychodzą na powierzchnię i po odnalezieniu ziemniaków zaczynają żerować i kopulują. Następnie samice składają na wewnętrznej stronie liści intensywnie żółte jaja. Jest ono rozciągnięte w czasie, a w temperaturze poniżej 12°C może być wstrzymane. Mniej więcej w ciągu dwóch tygodniu od złożenia jaj, pojawia się larwy L1, które w trakcie rozwoju trwającego 11–30 dni (zależnie od temperatury) przejdą trzy linienia.
Chociaż tegoroczna wczesna wiosna była raczej chłodna, to już teraz wylęgają się larwy L1, a na koniec miesiąca żer zaczną najbardziej łakome larwy L3 i L4. Należy je jak najszybciej zwalczyć. Bądźmy jednak czujni – nie możemy zagwarantować, że to koniec żerowania tego chrząszcza. W ostatnich latach coraz częściej zaobserwować możemy pojawienie się letniego pokolenia chrząszczy stonki. Spowodowane jest to skokami temperatur. Z punktu widzenia rolnika chcącego ochronić ziemniaka, niskie temperatury to niekorzystne warunki. Wszystko dlatego, że rozwój stonki rozciąga się wówczas w czasie i zabiegi chemiczne trzeba będzie w krótkim czasie powtórzyć.
Najlepsze preparaty zwalczające stonki
Jeszcze kilka lat temu skuteczna ochrona ziemniaka była łatwiejsza. Do wyboru mieliśmy cały szereg preparatów i różne substancje czynne. Obecnie takich produktów jest o wiele mniej. Możemy jednak wybierać pomiędzy: insektycydami z grupy pyretroidów – temperatura do 20℃, neonikotynoidami – działającymi niezależnie od temperatury czy antranilowanymi di amidami. Są to następujące preparaty zwalczające stonki (podajemy substancje aktywne i nazwę produktu):
- lambda-cyhalotryna – Karate Zeon 050 CS;
- deltametryna – Decis Mega 50 EW;
- acetamipryd – Carnadine 200 SL, Kestrel 200 SL;
- cyjanotraniliprol – Benevia 100 OD;
- chlorantranilipron – Coragen 200 SC.
W celu przeciwdziałania odporności na stosowane w ochronie ziemniaka substancje aktywne, należy środki stosować przemiennie – używając insektycydów pochodzących z różnych grup. o różnych mechanizmach działania.
D-act – oprysk na stonkę
Stonka ziemniaczana – zwalczanie jej w Polsce to przede wszystkim stosowanie powierzchniowoczynnych insektycydów z grupy pyretroidów. Są chętnie kupowane ze względu na atrakcyjny stosunek skuteczności do ceny. Drugą równie popularną grupą preparatów są te oparte na neonikotynoidach. Efekty ich użycia możemy zaobserwować już dzień po wykonaniu zabiegu.
Właśnie z kompozycji tych dwóch grup powstała technologia D-ACT. Precyzyjniej, D-ACT to połączenie dwóch produktów: Decis Mega i Kestrel.
Pierwszy szybko działa, skutecznie ograniczając populacje różnych szkodników, w tym stonki. Preparat oddziałuje na układ nerwowy owadów. Decis Mega zawiera substancję aktywną o nazwie deltametryna, działającą na szkodniki kontaktowo i żołądkowo. Na roślinie wykazuje działanie powierzchniowe. Można go stosować, gdy temperatury nie są odpowiednie do wykonania oprysku innymi środkami.
Drugi preparat – Kestrel – zawiera substancję czynną należącą do związków neonikotynoidowych (neurotoksyn) – acetamipryd – działającą na centralny układ nerwowy owadów. Stosowana jest w ochronie upraw takich jak rzepak czy ziemniak. Prowadzi do konwulsji, drgawek, a następnie do śmierci owada. W dodatku acetamipryd to substancja o najlepszym profilu bezpieczeństwa dla owadów zapylających.
Oprysk na stonkę preparatem D-ACT należy przeprowadzić w momencie składania jaj i masowego wylęgu larw (BBCH 12–79), w dawce Decis Mega – 0,1-0,15 l/ha + Kestrel - 0,12–0,18 l/ha. Oczywiście terminy, mieszanki i dawki środków ochrony roślin należy zawsze dostosować do czasu i natężenia występowania szkodników oraz aktualnych warunków pogodowych.
Naturalny wróg stonki ziemniaczanej zamiast chemii?
Stonka ziemniaczana nie ma zbyt wielu wrogów, ale jednak są stworzenia, które z powodzeniem do tych wrogów można zaliczyć. Naturalny wróg stonki ziemniaczanej to m.in. biedronka, lacewing, syfry. Niektórzy mogą być zaskoczeni: jak to biedronka bronka na stonkę, przecież biedronka siedmiokropka jest mniejsza od stonki. Warto więc w tym miejscu dopowiedzieć, że biedronka zjada larwy stonki ziemniaczanej.
Jeśli chodzi o ptaki, to miano naturalnego wroga stonki posiadają:
- perliczki;
- bażanty;
- kuropatwy;
- indyki.
Stonka ziemniaczana to trudny do zwalczenia szkodnik, jednak walka z nim jest możliwa do wygrania. Połączenie metod naturalnych i chemicznych to skuteczna ochrona ziemniaka.